Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Blaðsíða 104

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
Ályktanir: Miðblaðsheilkenni var algengara í konum. Endurteknar
sýkingar, hósti, uppgangur og mæði voru algeng einkenni. Ýmsar
vefjagreiningar koma fyrir en berkjuskúlk er algengast og æxli er
sjaldgæft. Fyrirstaða í berkju var sjaldan fyrir hendi.
V 69 Algengi langvinnrar lungnateppu á íslandi
Bryndís Benediktsdóttir12, Gunnar Guðmundsson1-3, Kristín Bára Jörunds-
dóttir3, Sonia Buist4, Þórarinn Gíslason13
’Læknadeild HÍ, 2Heilsugæsla Garðabæjar, 3lungnadeild Landspítala,
4Center for Health Research Kaiser Permanente and Oregon Health and
Science University, Portland, Oregon, USA
brynben@hi.is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar var að kanna algengi
langvinnrar lungnateppu (LLT) meðal íslendinga og mögulega
áhrifaþætti. Um er að ræða hluta af fjölþjóðarannsókn (www.
BOLDCOPD.org) þar sem val á efnivið og aðferðum eru
staðlað.
Efniviður og aöferðir: Rannsóknarhópurinn var slembiúrtak
þeirra íslendinga á höfuðborgarsvæðinu sem voru 40 ára og eldri
og voru ekki á stofnun (n=1000). Pátttakendur svöruðu stöðl-
uðum spurningarlistum. Gert var blásturspróf sem var endurtekið
eftir gjöf berkjuvíkkandi lyfs.
Niðurstöður: Þátttakendur voru alls 758 (80,8%). Langvinn
lungnateppa var skilgreind samkvæmt alþjóðaviðmiðun (GOLD
stigun: www.goldcopd.com) er byggir á því að hlutfall FEVl/
FVC sé 70% eða lægra. Reyndust 18% með stig I af langvinnri
lungnateppu eða hærra, en þar af voru 9% með stig II eða hærra.
Algengi langvinnrar lungnateppu fór vaxandi með hækkandi
aldri og umfangi tóbaksreykinga. Aðeins hluti þeirra sem upp-
fylltu skilmerki fyrir langvinnra lungnateppu höfðu áður greinst
með langvinnra lungnateppu.
Ályktanir: Nær fimmti hver Islendingur 40 ára og eldri uppfyllir
skilmerki fyrir langvinnri lungnateppu. Niðurstöður okkar benda
til þess að langvinnr lungnateppa sé meðal algengustu heilbrigð-
isvandamála okkar tíma.
V 70 Þrávirk lífræn efni í íslenskum mæðrum árin 1993-
2004
Elín V. Magnúsdóttir, Kristín Ólafsdóttir
Rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði HÍ
stinaola@hi.is
Inngangur: Þrávirk lífræn efni er hópur skyldra efna, sem eru bæði
stöðug í náttúrunni og í lífverum. Efnin eru mjög fituleysanleg og
eiga því greiðan aðgang inn í frumur en safnast þar fyrir. Þau
berast í fólk með fæðu, mest með fiski og öðrum sjávarafurðum,
þar sem löng fæðukeðja sjávar veldur oft mikilli uppsöfnun
efnanna.
Efniviður og aöferðir: Blóðsýnum var safnað úr konum á síðustu
vikum meðgöngu eða í fæðingu, árin 1993 (n=40), 1999 (n=39) og
2004 (n=40). Safnað var í Reykjavík (öll árin), Vestamannaeyjum
(1999 og 2004), Ólafsvík (1999), Sauðárkróki (1999), Akureyri
(2004), ísafirði (1999) og á Reyðarfirði (1999), með aðstoð
ljósmæðra staðanna. Spurningalistar um hæð, þyngd, fjölda barna,
brjóstagjöf og helstu lifnaðarhætti voru lagðir fyrir. Þrávirk lífræn
efni voru úrhlutuð úr plasma og um 30 mismunandi efni greind
með gasgreini.
Niðurstöður: DDE, sem er afleiða skordýraeitursins DDT, er
það einstaka þrávirka efni sem mælist í hæstum styrk í íslenskum
konum, þó að samanlagt magn PCB efna sé nokkuð hærra. Þá
greinast einnig HCB, HCH og klórdan efni í nokkru magni. Enginn
marktækur munur var á aldri á milli hópanna, en í Reykjavík var
meðalfjöldi barna marktækt minni árið 2004 en árið 1993. Ekki
var marktækur munur á neysluvenjum milli ára, en eldri konurnar
höfðu tilhneigingu til að borða oftar fisk en þær yngri, og einnig
var neysla fisks og sjófugla heldur algengari í Vestmannaeyjum
en annars staðar. Árið 1993 var magn efnanna í íslenskum konum
svipað eða hærra en í sænskum og norskum konum, en lægra en
í grænlenskum konum, nema hvað varðaði þ-HCH, sem var hæst
í þeim íslensku. Þær konur sem höfðu áður fætt börn og haft þau
á brjósti höfðu heldur lægri styrk efna en þær konur sem voru
að fæða fyrsta barn. Árið 1999 greindust efnin í svipuðum styrk
og 1993 og var munur á milli landshluta ekki marktækur, en árið
2004 hafði styrkur flestra efnanna lækkað marktækt.
Ályktanir: Svo virðist sem hægt hafi á uppsöfnun þrávirkra
lífrænna efna í íslenskum mæðrum sem líklegast tengist minna
magni þrávirkra lífrænna efna í fæðunni.
V 71 Byggingarákvörðuntveggjaheteróglýkanaúrfléttunni
Thamnolia vermicularis var. subuliformis (ormagrös)
Scsselja Ómarsdóttir', Bent O. Petersen2, Berit Smestad Paulsen3, Jens 0.
Duus3, Elín S. Ólafsdóttir1
'Lyfjafræöideild HÍ, 2Carlsberg Laboratory, Valby. Danmörku, 3Dept. of
Pharmacognosy, Institute of Pharmacy, Oslóarháskóla
sesselo@hi.is
Inngangur: Fléttur eru samlífsverur sem samanstanda af sveppi og
þörungi og/eða cýanóbakteríu. Af þeim 13.500 fléttutegundum sem
þekktar eru hafa einungis um 100 þeirra verið rannsakaðar með
tilliti til fjölsykruinnihalds. Fléttur framleiða einkum þrjár gerðir
fjölsykra, a-glúkön, p-glúkön og galaktómannön. Meginmarkmið
rannsóknarinnar var að einangra og byggingarákvarða tvö
heteróglýkön,Ths-4 ogThs-5 úr fléttunni Thamnolia vermicularis
(Sw.) Schaer. var. subuliformis (Ehrh.) Schaer. (ormagrös)
Efniviður og aðferöir: Fjölsykrurnar voru úrhlutaðar með heitu
vatni og felldar út með vaxandi styrk af etanóli og aðskildar með
jónskiptaskiljun og gelsíun. Meðalmólþyngd Ths- 4 reyndist vera
19 kDa enThs-5 hefur meðalmólþyngdina 200 kDa. Fjölsykrurnar
og afleiður þeirra sem höfðu verið brotnar niður að hluta til með
veikri sýruhýdrólýsu voru byggingarákvarðaðar metanólýsu
og metýleringsgreiningu. Ths-4 og afleiða hennar phThs-4 voru
síðan byggingarákvarðaðar frekar með kjarnsegulgreiningu ('H,
COSY, NOESY; TOCSY; HSQC og HMBC).
Niðurstöður: Ths-4 og Ths-5 hafa svipaðar byggingargerðir en
mismunandi mólþunga. Fjölsykrurnar samanstanda af 3-0-
104
Lækna
blaðið/fylgirit 53 2007/93