Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Síða 98

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
Ályktanir: Rannsóknin gefur vísbendingar um að fræðslu og
stuðningsmeðferð getið komið aðstandendum og fjölskyldu-
meðlimi með átröskun í bataferli að gagni. Mikilvægt er að
hjúkrunarfræðingar komi að stuðningi við aðstandendur sem
muni skila sér í bata skjólstæðinga með átröskun.
V 53 Áhrif sértækrar málþroskaröskunar á vinnsluminni
barna, sem greinst hafa með athyglisbrest með ofvirkni,
blandaða gerð
Sólvcig Jónsdóttir* 1, Anke Bouma2, Joseph A. Sergeant3, Erik J. A.
Scherder4
’Sálfræðiþjónusta Landspítala, endurhæfingarsviði, 2Department of Clinical
and Developmental Psychology, Rijksuniversiteit Groningen, Hollandi,
3Department of Clinical Neuropsychology, Vrije Universiteit, Amsterdam,
Hollandi, 4Institute of Human Movement Sciences, Rijksuniversiteit
Groningen, Hollandi
solveigjonsd@landspitali.is
Inngangur: Athyglisbrestur með ofvirkni (attention-deficit/
hyperactivity disorder, ADHD) er algengasta taugaþroskaröskun
barna og unglinga. Settar hafa verið fram kenningar um að börn
með ADHD séu almennt með skert yrt og óyrt vinnsluminni
(verbal and spatial working memory). Eitt megineinkenni annarrar
algengrar taugaþroskaröskunar, sértækrar málþroskaröskunar
(specific language impairment, SLI), er skert yrt vinnsluminni.
Tilgangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að athuga áhrif
sértækrar málþroskaröskunar á yrt og óyrt vinnsluminni barna,
sem greinst hafa með athyglisbrest með ofvirkni, blandaða gerð
(ADHD-C), samkvæmt DSM-IV.
Efniviður og aðferðir: Pátttakendur voru 127 börn, sem vísað
hafði verið í taugasálfræðilegt mat á barna- og unglingageðdeild
Landspítala. Úr þessum hópi voru valin öll börn, sem greind
höfðu verið með ADHD-C og voru á aldrinum átta og hálfs til
tólf og háls árs. Hópur barna með bæði ADHD-C og sértæka
málþroskaröskun var borinn saman við hóp barna með ADHD-
C, sem var með eðlilegan málþroska og hóp heilbrigðra barna.
Börnin í hópunum þremur voru á sambærilegum aldri og með
sambærilega óyrta greind.
Niðurstöður: Niðurstöður sýna, að börn með ADHD-C og
sértæka málþroskaröskun stóðu sig marktækt verr en börn með
ADHD-C án málþroskaröskunar og heilbrigð börn á prófum,
sem mæla yrt vinnsluminni. Öll börn með ADHD-C bæði með
og án sértækrar málþroskaröskunar stóðu sig jafnvel og heilbrigð
börn á prófum, sem mæla óyrt vinnsluminni.
Ályktanir: Þær ályktanir eru dregnar, að skert vinnsluminni
sé ekki einkennandi fyrir börn með ADHD-C eins og sumir
vísindamenn hafa haldið fram, heldur tengist það skertum
málþroska. Lögð er áhersla á að skimað sé fyrir málþroskaröskun,
þegar rannsóknir eru gerðar á taugasálfræðilegum eiginleikum
barna með athyglisbrest með ofvirkni.
V 54 Hvert er sambandið á milli hegðunarmats og tauga-
sálfræðilegs mats á einkennum athyglisbrests með of-
virkni?
Sólveig Jónsdóttir', Anke Bouma2, Joseph A. Sergeant3, Erik J.A. Scherder4
'Sálfræðiþjónusta Landspítaia,2Department of Clinical and Developmental
Psychology, Rijksuniversiteit Groningen, Hollandi, 3Department of Clinical
Neuropsychology, Vrije Universiteit, Amsterdam, Hollandi, 4Institute of
Human Movement Sciences, Rijksuniversiteit Groningen, Hollandi
solveigjonsd@landspitali.is
Inngangur: Athyglisbrestur með ofvirkni (attention-deficit/
hyperactivity disorder, ADHD) er algengasta taugageðröskun
barna og unglinga. Helstu einkenni eru skert athygli, hreyfiofvirkni
og hvatvísi. Orsakir eru óþekktar, en taugasálfræðilegar kenningar
hafa verið settar fram um að ADHD einkennist helst af skertri
stjórnunarfærni (executive function, EF). Greining á ADHD
byggist yfirleitt á lýsingu foreldra og kennara á hegðun barnsins.
Einnig er oftast stuðst við greindarpróf og/eða taugasálfræðileg
próf. Fyrri rannsóknir hafa sýnt að oft er lítil fylgni á milli ADHD
einkenna á hegðunarmati foreldra/kennara og frammistöðu á
prófum, sem talin eru næm á ADHD einkenni.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar var að athuga sambandið á
milli stjórnunarfærni eins og hún er mæld með taugasálfræðilegum
prófum annars vegar og ADHD einkenna og tengdri hegðun eins
og hún er metin af foreldrum og kennurum hins vegar.
Efniviður og aðferðir: í úrtakinu voru 43 börn á aldrinum
7-11 ára, sem vísað hafði verið í taugasálfræðilegt mat á
Landspítala. Flest barnanna höfðu áður verið greind með
ADHD. Nokkrar mismunandi gerðir stjórnunarfærni voru
metnar með taugasálfræðilegum prófum. Einnig voru lögð fyrir
greindar- og málþroskapróf. Foreldrar og kennarar fylltu út
hegðunarmatslista.
Niðurstöður: Aðhvarfsgreining (regression analysis) sýndi,
að skert stjórnunarfærni tengdist marktækt einkennum um
þunglyndi (p=0,05) og einkennum um einhverfu (p=0,01), en ekki
einkennum um ADHD. Hins vegar spáði slakur málþroski best
fyrir háu mati kennara á einkennum um skerta athygli (p=0,02).
Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar styðja ekki kenningar
um að skert stjórnunarfærni sé einkennandi fyrir ADHD.
Vísbendingar komu fram um að einkenni um athyglisbrest geti í
mörgum tilfellum stafað af lélegum málskilningi. Mikilvægt er að
meta málþroska barna, sem grunuð eru um ADHD, til að auka
líkur á réttri greiningu og viðeigandi meðferð.
V 55 Áhættuþættir beintaps í mjöðm hjá 70 ára konum,
mikilvægi líkamsþyngdar
Sigríður Lára Guðmundsdóttir1, Díana Óskarsdóttir2-3, Ólafur Skúli
Indriðason4, Leifur Franzson4, Gunnar Sigurðsson1'5
1 Innkirtla- og efnaskiptasjúkdómadeild Landspítala, beinþéttnimælistofa
Landspítala, ’nýrnasjúkdómadeild Landspítala, 4erfða- og sameinda-
læknisfræðideild Landspítala, 5læknadeild HÍ
gunnars@landspitali. is inariah@landspitali. is
Inngangur: Áhættuþættir beintaps meðal aldraðra eru lítt þekktir.
98 Læknablaðið/fylgirit 53 2007/93