Frjáls verslun - 01.04.2009, Qupperneq 30

30 F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 0 9
70 ára
1946-1960
1950:
Helmingaskiptareglan
í viðskiptalífinu
Helmingaskiptaregla sjálfstæðisflokks og
framsóknarflokks var allsráðandi í atvinnulíf-
inu og mjög umtöluð. Hún birtist hvað mest
í bankakerfinu og sjávarútvegi. Þessir tveir
flokkar skiptu á milli sín bankastjórastöðum
í ríkisbönkunum og á þessum tíma voru
landsbankinn og útvegsbankinn sterkustu
bankarnir. frystihúsin í framsóknarplássunum
voru hjá sís og einkareknu húsin hjá sH.
Árið 1948:
IBM-ritvélar
ottó a. michelsen varð árið 1948
umboðsmaður fyrir ibm-ritvélar hér
á landi. Hagstofan pantaði þá gata-
spjaldavélar fyrir manntal og fleiri
skýrslur og hélt ottó aftur utan til
náms til þess að geta gert við þessi
nýju tæki. Hann barðist á þessum
árum fyrir því að íslendingar inn-
leiddu ýmsa nýja tækni, t.d. sam-
hangandi reikningsform, en einu fyr-
irtækin sem nýttu sér þessa tækni
þá voru landsbankinn og kol og salt.
reikningana varð í upphafi að prenta
erlendis uns oddi hf. fékk slíka prent-
vél hingað til lands fyrir milligöngu
ottós.
1947 til 1951:
Marshallaðstoðin
íslendingar fengu sinn skerf af marshall-
aðstoðinni þótt stríðið hafi haft góð áhrif
á efnahag íslendinga, m.a. voru tveir
flugvellir byggðir, keflavíkurflugvöllur 1943
og reykjavíkurflugvöllur sem bretar byggðu
1940. en við vorum tiltölulega fljót að
eyða stríðsgróðanum og á árinu 1947
var efnahagslífið á margan hátt komið í
vandræði.
í hlut íslendinga af marshallaðstoðinni
komu 29,3 milljónir bandaríkjadala
eða um 0,2% af heildaraðstoðinni.
marshallaðstoðin var kennd við þáverandi
utanríkisráðherra bandaríkjanna,
george C. marshall. árið 1947 bauð
hann öllum evrópuríkjum upp á aðstoð
við enduruppbyggingu eftir seinni
heimsstyrjöldina. áburðarverksmiðjan
í gufunesi, sementsverksmiðjan,
sogsvirkjun, laxárvirkjun og
álafossverksmiðjan voru byggðar fyrir fé
úr marshallaðstoðinni. ennfremur voru
keyptir togarar, landbúnaðarvélar og ráðist í
byggingu nokkurra hraðfrystihúsa fyrir féð.
1946:
Flugfélag Íslands
og Loftleiðir
lífið var ekki bara togarar. flugið hefur verið
samofið íslenskri hagsögu frá stríðslokum.
millilandaflug íslendinga hófst eftir stríðið
og yfir því hefur verið mikill ljómi allar götur
síðan. flugfélag íslands hóf áætlunarflug til
skotlands og danmerkur árið 1946. loftleiðir,
sem stofnaðar voru á lýðveldisárinu 1944,
hófu áætlunarferðir til bretlands, frakklands
og norðurlanda 1947. millilandaflugið rauf
einangrun íslendinga við evrópu og reyndist
íslensku viðskiptalífi mikil lyftistöng vegna
stórbættra samgangna.
1946:
Hagfræðinganefndin
– fyrstu efnahagsráðgjafarnir
Þegar nýsköpunarstjórnin sagði
af sér seint á árinu 1946 var sett
á 12 manna nefnd til að ræða
möguleika á myndun nýrrar rík-
isstjórnar og bað hún hagfræðinga-
nefndina um álit, sem hún og fékk.
í nefndinni voru jónas H. Haralz,
skipaður af sósíalistaflokknum,
klemens tryggvason skipaður af
framsóknarflokki, gylfi Þ. gíslason af
alþýðuflokki og ólafur björnsson skip-
aður af sjálfstæðisflokki.
segja má að hagfræðinga-
nefndin séu fyrstu sérráðnu efna-
hagsráðgjafar ríkisstjórna á íslandi.
jafnvel má segja að hún hafi verið
undanfari efnahagsstofnunar og
Þjóðhagsstofnunar sem síðar urðu
mjög þekktar.
Jónas Haralz. Ólafur Björnsson.
Klemens Tryggvas. Gylfi Þ. Gíslason