Frjáls verslun - 01.04.2009, Side 122

122 F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 0 9
s T j ó r N u N
Við þá endurreisn fyrirtækjanna sem blasir við íslensku viðskiptalífi er rétt að huga að því hvað megi læra af reynslunni. Eitt af því sem horfa
má til eru rannsóknir á þeim fyrirtækjum
sem lifað hafa af erfiðleika og niðursveiflur
því eitt er að standa sig vel í góðæri en annað
að þola eldskírnir efnahagslægða og breyttra
forsenda á markaði.
Slíkar rannsóknir eru til og hér verða
nefndar til sögunnar tvær bækur sem teljast
til stórvirkja í heimi bóka um stjórnun, bók
Jims Collins og Jerry I. Porras, Built to Last
frá 1994 og bók Jims Collins, Good to Great
frá 2002. Báðar bækurnar greina frá metn-
aðarfullum rannsóknum þar sem yfir 20
manna rannsóknarteymi hafa kafað í það
hvað aðgreinir þá bestu frá þeim góðu.
Í báðum tilvika spannaði rannsóknarferlið
nokkur ár og var gríðarlega viðamikið en
safnað var öllum þeim gögnum sem fyrir
fundust um fyrirtækin, skýrslum, blaða- og
tímaritagreinum, myndklippum, viðtölum,
bókum og öðrum tiltækum gögnum. Báðar
bækurnar hafa um áraraðir vermt sæti á met-
sölulistum stjórnendabóka og hafa verið
kveikja fjölda annarra bóka sem byggja á
niðurstöðum þeirra. Óhætt er að segja að
niðurstöður þeirra eigi erindi við samtím-
ann og hafi til að bera boðskap sem kallað
er eftir í dag.
Peningar aldrei aðalatriði
Í Built to Last bera höfundar saman besta og
næstbesta fyrirtæki innan sömu greinar sem
áttu það sameiginlegt að hafa lifað af til lengri
tíma. Þau þurftu að vera stofnuð fyrir 1950
en meðalaldur þeirra var 92 ár og flest þeirra
höfðu farið í gegnum styrjaldir, kreppur og
aðra óáran. Þau bestu höfðu til lengri tíma
litið skilað margföldum hagnaði miðað við
samanburðarfyrirtækin. Tilgangur rannsókn-
arinnar var tvíþættur. Í fyrsta lagi að greina
hvað aðgreindi svokölluð „visionary“ fyrirtæki
frá öðrum og gæti skýrt velgengni þeirra
til lengri tíma litið og í öðru lagi að koma
þeim niðurstöðum skilmerkilega á framfæri
til stjórnenda svo þeir mættu nýta þær til
góðra verka. Dæmi um fyrirtæki er borin voru
saman eru Walt Disney og Columbia, Ford og
GM og GE og Westinghouse.
Niðurstöður eru áhugaverðar, langlíf og
farsæl fyrirtæki:
1. Þau grundvalla tilveru sína á tilgangi
sem er umfram og æðri þeim að hámarka
hagnað.
2. Þau hafa í heiðri sterk gildi sem virka
sem stýrikerfi við ákvarðanatökur.
3. Þau hafa jafnvægi milli þess að vera
bæði fastheldin og djörf, gera kröfur
um gæði en líka lágan kostnað og fleira
mætti telja í þessum anda.
4. Þeim er stjórnað í yfirgnæfandi tilfella
af æðstu stjórnendum sem hafa vaxið
með fyrirtækinu, þ.e. koma innan frá
en eru ekki ráðnir inn. Innan bestu fyr-
irtækjanna er lagt í stjórnendaþjálfun og
uppeldi næstu stjórnenda.
5. Þau skapa sterka menningu þar sem
mikil trú er á getu heildarinnar en setja
jafnframt inn þætti sem tryggja stöðuga
sjálfsskoðun, endurmat og framsækni.
AthyGlisverðAr bækur:
texti: þórhildur þórhallsdóttir ● Mynd: geir ólafsson
laNglÍfi
fyrirTækja
Langlífi fyrirtækja er vinsælt umræðuefni í stjórnun. Það er kannski ekki efst í huga núna
þegar þorri stjórnenda veltir því fyrir sér hvernig fyrirtækin fara að því að standa af sér
stórhríðina sem flestir hafa það eina markmið að lifa af. en hver er galdurinn á bak við
langlífi fyrirtækja, viðvarandi árangur og framsækni?
Þórhildur Þórhallsdóttir greinarhöf-
undur starfar sem ráðgjafi og þjálfari hjá
Þekkingarmiðlun.