Frjáls verslun - 01.07.2006, Blaðsíða 54

54 F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 6
S
amkeppnin á matvörumark-
aðnum er afar hörð. Við áætlum
að hlutdeild Samkaupa sé 16 til
18%. Svo er Baugur með á milli
50 og 60% og því með algjörlega
markaðsráðandi stöðu. Samkeppnin er
óeðlileg þegar svona háttar til, en þetta
tel ég afleiðingu þess að keppnisreglur
séu ekki skýrar og að þar til bær yfirvöld
hafi ekki verið á verði. Þetta er eins og
ekið sé án umferðarreglna,“ segir Guðjón
Stefánsson, fráfarandi framkvæmdastjóri
Samkaupa.
Kaupfélagsstjóri í átján ár
Síðustu ár hefur matvörumarkaðurinn tekið
miklum breytingum. Fyrirtækjunum hefur
fækkað, þau stækkað og starfshættir eru
allt aðrir en áður. Kaupfélögin, sem áður
voru rekin í nánast hverju byggðarlagi, eru
mörg hætt starfsemi. Nokkur þeirra starfa
þó af krafti, þar á meðal Kaupfélag Suð-
urnesja þar sem Guðjón Stefánsson hóf
sendlastörf árið 1957. Síðan vann hann sig
upp metorðastigann. Árið 1988 tók hann
við sem kaupfélagsstjóri og hefur jafn-
framt frá 1998 stýrt starfsemi Samkaupa
hf., sem þá tóku rekstur matvöruverslana
félagsins yfir.
„Það er engin ein skýring til á því hvers
vegna svo mörg kaupfélög hættu starf-
semi. Sum félaganna voru í fjölþættum
rekstri, til dæmis fiskvinnslu, slátrun og
ýmsu öðru, og þar af leiðandi næm fyrir
sveiflum og samdrætti í þessum greinum.
Það urðu svo miklar þjóðfélagsbreytingar
og breytingar á atvinnuháttum á þessum
tíma. Íbúafækkun á landsbyggðinni hafði
líka mikil áhrif. Það er einföldun að segja
að bara kaupfélögin í landinu hafi týnt
tölunni, því fæstra þeirra einkafyrirtækja,
sem umsvifamest voru fyrir 30 til 35 árum,
nýtur enn við,“ segir Guðjón Stefánsson,
sem ásamt öðrum stjórnendum félagsins
lagði áherslu á að straumlínulaga rekstur
Kaupfélags Suðurnesja þegar hann tók við
stjórn þess. Öll áhersla var lögð á mat-
vörumarkaðinn.
Sérhæfðir í landsbyggðarverslunum
Á fyrstu árum Guðjóns sem kaupfélags-
stjóra blés ekki byrlega í efnahagslífinu og
rekstur var ekki í samræmi við væntingar.
Ástandið hafði verið mjög erfitt í nokkur ár.
Samdráttur var á flestum sviðum, minnk-
andi landsframleiðsla og vaxandi atvinnu-
leysi. Því voru seglin rifuð tímabundið og
verslunum fækkað úr tólf í sjö. En brátt
gáfust aftur tími og tækifæri til sóknar og
verslunum var fjölgað að nýju. Þannig voru
opnaðar búðir undir merkjum félagsins í
Hafnarfirði árið 1993, síðan í Reykjavík og
árið 1996 á Ísafirði eftir að Kaupfélag Ísfirð-
inga hætti rekstri.
Stórt stökk var tekið árið 2001 með sam-
einingu Samkaupa og Matbæjar, sem tekið
hafði yfir verslunarrekstur Kaupfélags
Eyfirðinga nokkru fyrr. Svona hefur bolt-
inn haldið áfram að rúlla, tvær verslanir
bættust við á Suðurlandi, síðan Blönduós
og Skagaströnd og á síðasta ári samein-
uðust verslanir Kaupfélags Borgfirðinga
Samkaupum hf. Nú á og rekur Samkaup
35 verslanir í öllum landshlutum undir
merkjum Strax, Úrvals, Nettó og Kaskó.
Árselta Samkaupa er nú um 10,5 milljarðar
kr. og hefur aukist jafn og þétt. Aukningin
hefur verið 3-7% á ári og 15% þau árin
þegar nýjar verslanir hafa verið keyptar.
„Við erum kannski svolítið sérhæfðir
í landsbyggðarverslunum þar sem meg-
inhluti rekstursins er á landsbyggðinni. Sá
rekstur er á margan hátt dálítið öðruvísi en
rekstur verslana á mesta þéttbýlissvæðinu.
Flutningskostnaður þar er stór póstur og
eilífðarbarátta að halda honum niðri og
sömuleiðis er pöntunarferlið öðruvísi. Hins
vegar er víðast úti á landi stöðugleiki á
starfsfólki,“ segir Guðjón og bætir við að
stefna Samkaupa sé að ná fótfestu á fleiri
stöðum úti á landi og koma sér betur fyrir
í Reykjavík.
TEXTI: SIGURÐUR BOGI SÆVARSSON
MYND: GEIR ÓLAFSSON
G U Ð J Ó N S T E F Á N S S O N , F R A M K V Æ M D A S T J Ó R I S A M K A U P A
EKKI BARA
GRÆNAR BAUNIR
Samkeppnin á matvörumarkaði er óeðlileg og líkust því
að ekið sé án umferðarreglna, segir reynsluboltinn Guðjón
Stefánsson, fráfarandi framkvæmdastjóri Samkaupa, sem
nú hyggst einbeita sér að stjórn Kaupfélags Suðurnesja. Þar
eru ýmis verkefni í bígerð, svo sem á sviði samfélagsmála.
FV.07.06.indd 54 7.9.2006 12:54:59