Frjáls verslun - 01.09.2006, Blaðsíða 85

F R J Á L S V E R S L U N • 9 . T B L . 2 0 0 6 85
SVIGNAR NATO
EÐA BROTNAR?
Við sáum hvað þið gátuð lagt mikið til á
þessu sviði þó svo að þið getið ekki aðstoðað
hernaðarlega. Mikill áhugi skapaðist á því
að fá Íslendinga til að stjórna flugvellinum í
Kabul og það gekk eftir. Afganistan er hreint
helvíti á jörðu þessa dagana og allir eru þakk-
látir fyrir framlag ykkar þar. Þar að auki skilst
mér að þið gegnið viðamiklu hlutverki í sam-
skiptum Evrópusambandsins og NATO.“
Aðspurður um varnarmál Íslands sagði
annar talsmaður að Ísland félli undir vernd
Atlantshafsbandalagsins samkvæmt lögum
þess.
„Það kemur ekki til greina að það sé ráð-
ist á eitt einasta NATO-ríki án þess að það
sé álitin stríðsyfirlýsing við okkur öll. Þetta
er það sem gerðist eftir 11. september og
það sama myndi gerast ef einhver ógnaði
Íslandi. Ísland getur alltaf komið til NATO
ef það telur öryggi sínu ógnað. Samtökin
eru skuldbundin til að finna lausn á varn-
armálum landsins ef um er beðið.“
Leyniþjónusta nauðsynleg
Bandaríski hryðjuverkasérfræðingurinn
benti þó á að hryðjuverk væru hin nýja og
raunverulega ógn.
„Það er úrelt hugsun að vilja halda í
sýnilegar en tilgangslausar varnir. Í dag er
óvinurinn ekki að undirbúa flugskeytasend-
ingu, heldur mætir hann með ferðatösku
fulla af sprengiefni. Eina vörnin gegn slíku
er að starfrækja öfluga leyniþjónustu sem er
í nánu samstarfi við leyniþjónustur annarra
bandalagsríkja. Ég veit að þið hafið ekkert
slíkt á Íslandi en mín skoðun er sú að til
þess að þjóð geti tryggt sér aðgang að hern-
aðarlega mikilvægum upplýsingum, og þar
með tryggt öryggi sitt, sé leyniþjónusta af
einhverju tagi nauðsynleg.“
Atlantshafsbandalagið og sterkustu með-
limir þess hafa sætt gagnrýni fyrir að leyfa
harðstjórum að komast upp með ýmis ódæði
í skiptum fyrir upplýsingar um hryðjuverka-
starfsemi. Það kom á óvart hversu opinskátt
fulltrúar NATO voru tilbúnir að ræða þau
mál við blaðamenn.
„Bandaríkin ráða náttúrlega mestu um
þessi mál en bandalagið sjálft hefur tekið
aðeins öðruvísi á málunum. Við erum t.d. í
samstarfi við einræðisríki eins og Úsbekistan
og Hvíta-Rússland en það er takmarkað
vegna þess að NATO hefur ekki sama þol
gagnvart mannréttindabrotum og núver-
andi ríkisstjórn Bandaríkjanna virðist hafa.“
Annar fulltrúi bætti við: „Pervez Musharraff
mun örugglega komast upp með ýmislegt í
Pakistan og halda þar völdum árum saman
í skjóli samstarfs við Bandaríkin. Það mál er
hins vegar ekki á borði NATO.“
Ólíkar skoðanir
Þegar ferðinni var lokið höfðum við rætt
við á annan tug fulltrúa NATO, jafnt á
fundum sem og á persónulegum nótum yfir
kaffibollum á milli fyrirlestra. Það sem sló
undirritaðan hvað mest var hversu opinskáir
fulltrúar NATO voru við okkur. Ekki síst í
ljósi þess að fólk var ekki alltaf sammála og sú
mynd sem fulltrúarnir gáfu okkur var af sam-
tökum í ákveðinni tilvistarkreppu. Engu að
síður hefur Atlantshafsbandalagið vissulega
staðið af sér hrun stórveldisins sem það var
stofnað til að sporna gegn og endurskilgreint
sig sem mun huglægara bandalag þjóða með
sams konar gildismat.
Að Atlantshafsbandalaginu koma margar
þjóðir og ótal einstaklingar. Það þarf því
ekki að koma neinum á óvart, eða vera veik-
leikamerki, að innan þess séu skiptar skoð-
anir. Þvert á móti mætti segja að tilvist sjálfs-
gagnrýni og sjálfstæðs hugsunarháttar innan
NATO komi þægilega á óvart á þessum síð-
ustu og verstu tímum. Eins og einn fyrirlesari
okkar orðaði það: „Á tímum mikilla breyt-
inga er ekkert hættulegra en ósveigjanleiki.
Annaðhvort svignar þú eða brotnar.“
H Ö F U Ð S T Ö Ð V A R N A T O Í B R U S S E L