Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Side 52

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Side 52
Tímarit Máls og menningar ast á ást og einsemd. Oft eru þetta augnabliksmyndir af óskilgreindri skilnaðar- stund — þar er eins og „saga“ nái ekki utan um þau öfl sem tengjast ástinni og einsemdinni. Ástin er leit í þessum textum, en leit mannsins færir hann líka burt fráástinni. Þessi togstreita hefur gengið í gegnum öll verk Thors og sést til dæmis glöggt í Tumleikhúsinu þar sem förumaður Thors á hvað eftir annað ástar- fundi og samtöl við konu nokkra, en finnur sig sífellt knúinn til að halda einn áfram ferðinni upp í turninn. Turninn er reðurtákn, „fallískt" tákn karlmennsk- unnar, sem og markmið þeirrar leitar sem í ferð mannsins felst og knýr hann til einsemdar. Verkið má jafnframt skoða sem uppgjör við karlhlutverk.8’ Ég held að nú megi endurskoða þá tilvistarstefnu sem fyrstu verk Thors kunna að virðast aðhyllast. Bókmenntafræðingar sem aðrir hafa hneigst til að sjá í existensíalismanum túlkun sammannlegrar og algildrar reynslu óháða sögu- legum aðstæðum. En þessi verk Thors staðfesta að mínu mati það sem sífellt er að koma betur í ljós: sú lífskreppa sem existensíalisminn beinir athygli að er ekki síst kreppa karlamenningar. Tjáning slíkrar kreppu sýnir þá jafnframt viðbrögð við tilteknu sögulegu ástandi. Það wwfélag sem við fæðumst í er karl\eldi og það mótar að sjálfsögðu þann merkingarheim sem við hrærumst í, sem aftur markar ríkjandi hugmyndafræði, tungumálið og þau boðskipti sem fara fram á því. Módernismi er framar öðru uppreisn gegn því tungumáli sem liggur til grundvallar ríkjandi samfélagsboðskiptum og þá má jafnframt segja að hann boði kreppu þess samfélags þar sem karlmaðurinn situr fyrir miðju og hefur yfir- sýn úr hásæti yfir veldi sitt.91 Þetta er raunar meginatriði í myndinni af módern- ismanum sem við sjáum í hinum mikilvægu kenningum Juliu Kristevu sem ég minntist á áðan og mun víkja nánar að hér seinna. Maðurinn sem er á eirðarlausri Ódysseifsferð í verkum Thors, þessi nafnlausi „hann,“ er karlmaður sem hefur týnt hlutverki sínu, merkingu sinni og mið- stöðu, án þess að hafa fundið annars konar jafnvægi. Nafnleysi hans helgast af því að hann er dottinn af þeim snaga sem samfélagið merkti honum. Hann hrjá- ist þó af sektarkennd vegna þess að hann er ófær um að deila ást sinni á ferð og flugi, en jafnframt er ferðin þó leir að þeirri ást og samveru sem spornað getur gegn hrörnun þeirri, doða og dauðakennd sem hann finnur gagntaka sig. í þess- um skilningi held ég að skáldverk Thors séu öll, og ekki síst hinar miklu skáld- sögur hans, ástarsögur — þau fjalla um lífskraft Erosar er felst í þeim dauðateygj- um sem lífið kann að virðast. En jafnframt eru þessi verk karlabókmenntir sem settar eru til höfuðs karl- veldi. Tilhöfuðs finnst mér raunar mjög viðeigandi orðalag hér, því karlinn hefur í þessum verkum glatað hlutverki sínu sem höfuð tilverunnar. Það sem gerist í einni mögnuðustu sögunni í fyrstu bók Thors er á vissan hátt táknrænt fyrir hlutskipti karlsins. Sagan hefst svo, og munu eflaust ýmsir kannast við fyrir- myndina úr Biblíunni: 314 N.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.