Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Qupperneq 83

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Qupperneq 83
Próun skáldsögunnar í Frakklandi frá 1880 til 1960 tions de Minuit, og voru í eins kápu, tengdu þá saman. Sögurnar voru í reynd mjög ólíkar innbyrðis og áttu það eitt sameiginlegt eins og heitið „nýja skáld- sagan" gaf til kynna, að þær voru í andstöðu við hefðina, voru öðruvísi en það sem áður hafði verið skrifað. En hvað var nýtt, og hvað var öðruvísi? Þessum höf- undum þótti ljóst vera að þó þeir tækju afstöðu til heims- og landsmála á tímum kalda stríðsins breytti það litlu um gang þeirra. Alsírstríðið hafði sinn gang þrátt fyrir kröftug mótmæli rithöfunda og listamanna. Fleira áttu þeir sameig- inlegt, meðal annars langaði þá ekki til „að keppa við þjóðskrána" eins og Nat- halie Sarraute segir, þeir vildu gera persónurnar, söguþráðinn, tíma og svið skáldsögunnar mun óljósari en áður, og gera lesandann ábyrgan fyrir því að end- urbyggja textann sem hann fær upp í hendurnar. Einnig var þeim sammerkt að þeir voru bæði skáldsagnahöfundar og kenningasmiðir. Nýsögumenn áttu sér auðvitað fyrirmyndir, alla sem stundað höfðu nýjungar í skáldsagnagerð, sumarerlendareinsogDostojevskí, Kafka, Virginia Woolfog Joyce, en aðrar franskar. Þar var Proust fremstur í flokki, en aðrir minnaþekktir höfundar eins og Georges Bataille (1897-1962), Michel Leiris(1901-) og Maur- ice Blanchot (1907— ) hafa sjálfsagt einnig haft áhrif á þá. Samuel Beckett (1906—) vakti líka athygli þeirra, og eins Raymond Queneau og Boris Vian sem fyrr voru nefndir. Ef til vill má telja Nathalie Sarraute frumkvöðul nýsögunnar, þótt lengst af hafi minna verið með hana látið en Robbe-Grillet. Hún byrjaði að skrifa fyrir stríð (Tropismes, 1939) og hefur æ síðan í bókum sínum kannað það sem hún kall- ar „tropismes", og skilgreinir sem óljós viðbrögð eða hreyfingar sem verða innra með fólki, undir yfirborðinu, og sem breyta sambandi og afstöðu manna á milli. Sarraute var með þeim fýrstu af nýsögumönnum til að setja fram kenningar um að gamla raunsæisskáldsöguformið væri úrelt með öllu. Ritgerðum hennar um það efni var safnað saman í bókina L’Ere du Soupqon (Tími grunsemdanna, 1956). Þar telur hún að nútímalesandi viti of mikið til þess að hann geti sætt sig við hina gömlu raunsæisfrásögn. Hann sé búinn að kynnast kenningum Freud, lesa Proust og Joyce og geti ekki lengur samþykkt að fullkomnar, alskapaðar per- sónur stökkvi út úr penna höfundar, maðurinn hljóti að vera flóknari en svo. Þó höfundurinn telji sig vita hvernig ákveðin persóna er, veit hann í raun og veru næstum ekkert um hana. Sögur Nathalie Sarraute minna um margt á Proust. Þær gerast í borgaralegu umhverfi, meðal menntaðs fólks sem vill vera menningarlegt og fjallar um sam- bandið milli þess, hvernig sumir útiloka aðra eða drottna yfir þeim á meðan hin- ir eru undirgefnir og neyddir til að dást að drottnurunum. En texti hennar er sérstaklega persónulegur þó verkin séu full af tilvitnunum í aðra bókmennta- texta. Hún er snillingur í að ljóstra upp um persónur með því sem hún lætur þær segja, lætur þær tauta við sjálfar sig um leið og þær tala við aðra og þá skilur les- TMM VI 345
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.