Tímarit Máls og menningar - 01.02.1989, Síða 85

Minning um lífshljóm
veiddur áður. Hann varðveitir minninguna um ársprænuna sína eins og við
munum bragðið af sælgætinu sem við borðuðum í æsku. Sellóleikarinn í
bókinni minni er búinn að bíta á minninguna, bernskuminningarnar, og
hann á í mesta basli með að streitast gegn þessum ótrúlega krafti sem togar
í hann. Hann gefst raunar upp að lokum. Hann togast án afláts í áttina að
uppruna sínum: Þýskalandi. Aðdráttarafl upprunans er afar dularfullt. Við
vorum að tala um Island áðan. I því sambandi má spyrja: hvað var það sem
togaði fyrstu Islendingana vestur á bóginn? Hvað var það sem dró þá sífellt
vestar, æ lengra út í óvissuna, alla leið til Grænlands og Ameríku? Svo við
komum aftur að því sem okkur stendur nær, þá held ég að við séum öll
knúin áfram af óræðri þrá til þess að fara sífellt lengra og þessi þrá er í raun
álíka gagnsæ og tær og munnvatnið uppi í okkur. Munnvatnið sem áður
bræddi sundur brjóstsykur eða vatnskvölin sem laxinn snýr aftur til í því
skyni að hrygna og síðan deyja.
F.R.: A öðrum stað í skáldsögunni kemur eftirfarandi setning fyrir:
„Meine sagði frá því að vitskert fólk veiddi fisk með því að stinga sér í haf-
ið og reyna að ná honum á uppleiðinni. Ekki veit ég hvort þessi veiðiaðferð
er árangursrík - stinga sér fyrst, spyrna sér þvínæst upp og reyna að krækja
þannig í síldarpísl - en, reynist þetta rétt, þá er minningin síld.“ Hvað áttu
við með því að segja að minningin sé síld?
P.Q.: Vegna þess að við eigum ekki margra kosta völ. Annaðhvort erum
við veiðibráð minninganna og við reynum að forða okkur undan þeim í
dauðans ofboði, eða þá að við gerum minningarnar að veiðibráð sem við
reynum að veiða eina af annarri.
F.R.: Þegar Karl ritar minningar sínar, rær hann á minningamið.
P.Q.: Einmitt. Hann heldur til veiða til að koma í veg fyrir að minning-
arnar verði ekki að risastórum taugaveiklunarhval!
F.R.: Við höfum ekki enn minnst á Fröken Aubier sem er gömul, sérvit-
ur og aðlaðandi piparkerling í sögunni. Hún hefur ansi gott tímaskyn, því
að hún er bein framlenging móður sinnar, ekki satt?
P.Q.: Hér áður fyrr var ekki óalgengt að ungar stúlkur tækju að sér að
sjá um föður sinn ef móðirin dó frá þeim. Stúlkur sem þessar fóru varla út
úr húsi, sáu sjaldan annað fólk og urðu því eins og snýttar út úr mæðrum
sínum. Mæður þeirra voru eins og snýttar út úr mæðrum sínum og svo
framvegis. Þannig voru lengi vel til konur eins og lifandi heimild um það
sem hafði gerst tvö eða þrjú hundruð árum fyrir þeirra daga. Enn fyrirfinn-
ast konur sem þessar, en þeim fer fækkandi. Fjölskyldan er dreifðari í dag
en áður var og aldraðir foreldrar eru sjaldan inni á heimilum barna sinna.
En þekkingin færðist frá kynslóð til kynslóðar um aldaraðir á þennan veg.
75