Tímarit Máls og menningar - 01.03.1993, Page 108

hugmyndafræðilegan klafa sem vísaði annað
hvort veginn aftur á bak, inn í bændaþjóðfélagið
og gildi þess, eða fram, inn í útópíu sósíalism-
ans. Heimskra manna ráð, er laus við slíkar
útleiðir, styrkur hennar er fólginn í því að hún
bendir á að öll endurnýjun byijar hjá manninum
sjálfum og fæðist í hugsun um umhverfi hans
en ekki með því að kyngja þeim goðsögnum
sem aðrir rétta honum.
An nokkurs vafa markar Heimskra manna
ráð tímamót á ferli Einars Kárasonar, ekki að-
eins sem upphaf að nýjum fjölskyldubálki held-
ur er hún jafnframt vel heppnað fráhvarf frá
þeim sagnaheimi sem byggður var upp í Thule-
bókunum. Höfundi tekst að laga sagnagerð sína
að þessum nýja grundvelli og endurnýjar hana
jafnframt með því að kanna mörk sagnaefnisins
og sköpunarinnar, hvernig form verður til úr
munnlegum efniviði. Þessi efniviðurbirtist sem
eins konar sagnaflóð, sem „episóður“ og því
finnst manni eins og hún geti haldið áfram út í
hið óendanlega, að heimkoma Bárðar af afvötn-
unarspítalanum setji engan endapunkt aftan við
þennan sirkus. Einar hefur lofað framhaldi,
þannig að sjálfsagt tekur hann upp þráðinn að
nýju, en verkið er engu að síður lagt upp sem
breið, löng skáldsaga, það er svolítið eins og
klippt sé á þráðinn. En gleðilegt er að sjá að
Einar hefur komist nokkurn veginn óskaddaður
frá kjassi og klappi jafnt sem lunta og fýlu, það
er meira en hægt er að segja um marga aðra.
Kristján B. Jónasson
Hljóðlát rýnl tímanna
Þorsteinn frá Hamri: Sæfarinn sofandi. Iðunn 1992.
55 bls.
Hver skyldi hann vera, þessi sofandi sæfari sem
Þorsteinn frá Hamri nefnir nýja ljóðabók sína
eftir? Nærtækasta túlkunin á þessu heiti, sem
ber í sér andstæður, er að með því sé átt við þann
sem ferðast vitundarlaus, þann sem kannski
nauðugur viljugur er hrifinn með í ferð sem
hann hefur lítil tök á að stýra og með þessari
líkingu er augljóslega átt við lífið. I samnefndu
ljóði Þorsteins í bókinni hefur sæfarinn legið í
vari þegar skyndilega er hoggið á festar meðan
hann sefur. Hann saknar þá sinnar „gjöfulu
fjöru“ og um leið hverfur honum hans eigin
sjálfsmynd; hann spyr sjálfan sig hver hann sé.
Allt umhverfið hefur tekið stakkaskipmm, nú er
þar ekki lengur „sandur, sól og blær“ heldur:
Nær sem utar óreiða.
Blóðugt haf!
Maðksjór.
Tóm úl að spyrja.
Um seinan að svara.
Að mínu mati lýsir þetta kvæði vel andrúmslofti
og meginhugsun bókarinnar, og um leið sýnir
það okkur líka mörg stfleinkenni skáldsins. í
kvæðinu er lýst hlutskipti þess sem velkist um
lífssjóinn, hinar gömlu landfestar hafa losnað,
98
TMM 1993:1