Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1993, Blaðsíða 109

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1993, Blaðsíða 109
en sæfarinn reynir þó eftir mætti að átta sig á eðli ferðarinnar sjálfrar, hann hefur tóm til að spyrja sig hvert stefni þótt um seinan sé að gefa nákvæm svör. Um leið má líka halda því fram að hlutskipti sæfarans eigi vel við um stöðu Þorsteins sjálfs og það hlutverk sem hann ætlar ljóðum sínum, nema að allra síst má kalla hann sofandi. í ljóðum Þorsteins hefur þannig oft mátt lesa efasemdir um leið mannsins í nútíma og Ijóðun- um hefur beinlínis verið teflt gegn þeim „vit- leysum" sem „seytla baldnar um dægra- hvörfin“. í öllum ljóðabókum hans er að finna kröftugt andóf gegn ýmsum hæpnum kenni- setningum sem haldið er að fólki, en ekki síður öfluga hvatningu til manna til að spyma við fótum, gefa sér tóm til að spyija í stað þess að láta allt yfir sig ganga. Þorsteinn hefur þess vegna í meira mæli en flest önnur núlifandi skáld freistað þess að koma böndum á þá óreiðu sem hann hefur skynjað í samtímanum og reynt að greina hismið frá kjamanum. Ljóðum hans er nefnilega ekki síst ætlað að benda okkur á hvað skiptir máli í tilvemnni og hefur Þorsteinn þá staðnæmst við sígild verðmæti sem hafin em yfír stað og stund. Þar sem Þorsteinn hefur svo einarðlega tekist á við samtímann og þau teikn hans sem honum hafa fundist válegust, hefur það orð legið á að skáldskapur hans sé svartsýnn. Vissulega er ekki alltaf bjart yfír heimi ljóða hans, enda ræðst það af eðli viðfangsefnisins, en ævinlega hefur hann þó reynt að benda okkur á raunveruleg verðmæti. I fyrri ljóðabókum hans bar mikið á beinskeyttri og hvassri þjóðfélagsádeilu þar sem jafnvel mátti finna tiltekin deilumál sam- tímans. Síðan hefur mátt greina þá þróun í ljóða- gerð Þorsteins, að hann hefur oftar tekið sér stöðu utanvið hringiðu dagsins og íhugar, spyr sjálfan sig og hugleiðir án dóma. Þetta má t.d. glöggt sjá í Urðargaldri (1987). Hugsanir hans hafa orðið meira heimspekilegar en þjóðfélags- legar og birtist það m.a. í tímaskynjun ljóðanna. Hún hefur þróast á þann veg að æ oftar leiðir Þorsteinn saman fortíð og nútíð og gerir að einum tíma. Ég hugsa að Þorsteinn myndi um- svifalaust samsinna Eliot í því að allur tími sé samtími, enda felur sú fullyrðing beinlínis í sér eitt brýnasta erindi skáldsins við okkur: tilraun hans til að benda okkur á þau eilífu og sammannlegu verðmæti sem hafin eru yfir augnablikið og sem við ættum að stefna lífi okkar að. I síðustu ljóðabók hans, Vatns götur og blóðs (1989) var þetta einnig fyrirferðarmikið, en í þeirri bók er samt mest áberandi ákall skáldsins til manna um að lifa lífí sínu lifandi, fljóta ekki sofandi og án meðvitundar að feigðarósi. Grundvallarstef þeirrar bókar er kannski að furður og töfrar lífsins séu fleiri en okkurgrunar og að í raun liggi líf við að átta sig á þeim, nálgast þá opnum huga. Skáld alvörunnar Þorsteinn ffá Hamri er því alls ekki bölsýnt skáld. Hann er hins vegar skáld alvörunnar, og á bakvið allan hans kveðskap liggur brýn hugs- un. En hann leitar ávallt hins jákvæða, ljóssins, og ljóðin sýna staðfasta trú hans á að það logi enn, það hefur „týrt á glóðarköggli / í þessum foma myrka frumskógi“ eins og segir í Ijóðinu „Álengdar“, og það þótt ,,blásið“ hafi „öldum saman önugir votir þytvindar“. Þótt Þorsteinn sé „grunsmiður skelfinga“ þá er hann líka „vonasonur“. Ljóð hans em þegar öllu er á botninn hvolft barmafull af trú á að við munum standa undir hlutskipti okkar í veröldinni og komast frá þeirri glímu sæmilega heil. Sœfarinn sofandi ber glögg kennimörk höf- undar síns í öllum ytra búningi; rammíslenskt orðfæri, knappt og hnitmiðað myndmál. Öll sú ögun og orðfæð sem einkennir ljóð Þorsteins er í fágætu samræmi við íhugunareðli ljóðanna og þá hugsun, sem oft kemur þar fram, að allt bmðl sé hluti af því hismi sem best sé að láta framhjá sér fara. Skáldi ber að fara varlega með orð, og því verða Ijóðin oftast mjög samþjöppuð. Form og efni vinna þannig saman í ljóðum Þorsteins frá Hamri, sem skiptir vitaskuld miklu máli TMM 1993:1 99
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.