Tímarit Máls og menningar - 01.09.1996, Page 33

um ægilegar kvalir móðurinnar sem varð að upplifa þau ósköp sem á hana
voru lögð í kringum þennan harmleik. Sem sagt, leikrit um Job. Það getur
verið að einhver snillingur geti einhvern tíma komið þessu til skila. Ef
„Sólmyrkvi“ verður einhvern tíma sýndur að mér dauðum þá verð ég mættur
á frumsýningu.
Leikritin mín fjalla um hversdagslegar martraðir fólks sem hefur lent
utangarðs. Þetta fólk er ekki í neinum stellingum og lifir oft betur í eigin
heimi en margur innangarðs. Ég hef oftast beinar fýrirmyndir að persónum
— ég þekkti stúlkuna sem ég skrifaði um í „Fjaðrafoki“ og í „Sjóaranum...“
eru Júlli skóari, Villi frá Skáholti og aðrir vinir mínir utangarðsmennirnir
sem ég kynntist ungur og sem mér fannst oft meira ekta en ýmislegt fólk
hærra sett í þjóðfélaginu.“
Finnstþér þá að þú, Matthías Johannessen, ritstjóri Morgunblaðsins, sért á
einhvern hátt utangarðsmaður?
„Á margan hátt hvítur hrafh, já, það hef ég verið í umhverfi mínu.“
„Einn / við ána II eyðibýli / ígnauðandi vindum. “ Finnst þér þú standa einn?
„Ég skil vel eyðibýlið í gnauðandi vindum. En það eru forréttindi að
standa við ána.
Ég er ekki alinn upp á efnuðu heimili heldur mjög dæmigerðu heimili
opinbers starfsmanns sem átti áreiðanlega oft erfitt með að láta enda ná
saman. Einu sinni á kreppuárunum heyrði ég pabba segja: ég hef ekki mikla
peninga en ég hef vinnu. Þetta mótaði mann. Mínir vinir voru sumir
heildsalasynir og í þeirra augum var ég venjulegur strákur. Svo átti ég líka
vini sem voru óskaplega fátækir. Þú manst eftir kvæðinu um Jósef Björnsson
í Morgni í maí. Hann var góður vinur minn en þau voru svo fátæk að móðir
hans bjó með drengjunum sínum í kompu inn af þvottahúsi í kjallara við
Sólvallagötuna. Þessi strákur er á bak við söguna af Absalon í Hvíldarlaus
ferð inn í drauminn. Hann býr í þvottahúsi en fyrirheitna landið er hús
bankastjórans hinum megin við götuna, og hann endar í því húsi. En þá deyr
hann. Og þetta var staðreynd. Jósef var ekki fyrr fluttur í húsið en hann dó.
Þetta er sönn saga, en hún er auðvitað ósönn líka af því hún er alger
skáldsaga. Mamma Jósefs var til dæmis allt önnur persóna en móðir Absa-
lons. Margt er beint frá sjálfum mér í sögunni og annað ímynda ég mér út
frá persónunni. En Jósef vinur minn var fyrirmyndin að manninum sem
þarf að komast yfir götuna. Þetta er eiginlega allegórísk saga í aðra röndina.
Þegar ég var að alast upp þá spurði enginn hvort einhver væri fátækur eða
ríkur. Eina skiptið sem ég man eftir peningalegri stéttaskiptingu var þegar
pabbi eins vinar míns eignaðist bíl í byrjun stríðsins og við stóðum við nýja
bílinn hans fyrir framan húsið þeirra á Hávallagötunni; hann var auðugur
heildsali þessi maður, og þessi leikbróðir minn setti höndina á bílinn og
sagði: „Ekki á pabbi þinn svona bíl.“ Ég gleymdi þessu aldrei. Og ég hef sagt
það við hann fullorðinn að þetta sé ein af örlagasetningunum í lífi mínu!“
TMM 1996:3
31