Tímarit Máls og menningar - 01.09.1996, Page 36

Ég tel að maður eigi ekki að gera kröfur til lesenda sinna um að þeir skilji
allt, — fyrir nú utan það að ég er ekkert viss um að lesendur skilji allt eins
og skáldið þó að kvæðið sé opið og einfalt. Borges biður lesendur sína
afsökunar ef þeir skilji kvæði hans undir eins, vegna þess að þá hafi þeir verið
búnir að yrkja það sjálfir áður!“
En Ijóðaflokkurinn „Hið eilífaþroskar djúpin sín“...
„Hann er skírskotun í kvæði eftir spánska skáldið Unamuno og samtal
mitt við þau spænsku skáld sem Guðbergur Bergsson þýddi í bókinni sem
ber sama nafn og ljóðaflokkurinn og kom út 1992. Ég fór með þá bók af
ásettu ráði með mér um landið og fylltist af landinu á þessu ferðalagi og fann
að ég átti svo mikið vantalað við þessi útlendu skáld. Þessi flokkur er ortur
af manni sem er eins konar farvegur fyrir arfleifð okkar, umhverfi og náttúru
og telur fagnaðarefni að eiga samtal við starfsbræður sína og fulltrúa þessarar
spænsku menningar sem Guðbergur kynnti fyrir okkur og mér þótti mjög
vænt um að fá í hendurnar því ég get ekki lesið spænsku. En ljóðaflokkurinn
er bara mitt samtal og kemur ekki Spánverjunum við að öðru leyti. Verk
Gunnlaugs Schevings eru eins íslensk og hægt er en samt eru þau stundum
samtal Gunnlaugs við stóru spænsku málarana. Þegar ég fékk þessa bók í
hendur þá var ég eins og Gunnlaugur Scheving og stend í listasafhi og er að
horfa á spænska myndlist sem ég hef ekki séð áður, ég fæ hana bara í ljóði.
Það getur verið að í þessum ljóðaflokki sé ákveðið íslenskt stolt yfir því
hvað við eigum mikla arfleifð. Sem íslenskt skáld hef ég aldrei minnimátt-
arkennd gagnvart skáldum annarra þjóða.“
Návist Jónasar Hallgrímssonar er sterkari íþessari bók en nokkru sinnifyrr,
og auk þess gafstu út bókina Um Jónas árið 1993. Hvers vegna er Jónas svona
mikilvœgur — og sterkur— undir lok 20. aldar?
„Ég held að það séu ekki endilega ljóð Jónasar sem eru svo óskaplega
mikilvæg — þó að þau séu mikilvæg í sjálfum sér og falleg og áminning um
það að menn eigi að yrkja vel og hugsa stórt. En þau eru svo ólík okkar heimi,
okkar umhverfí, okkar arfleifð eins og hún er núna að við erum náttúrlega
vaxin frá Jónasi. Það sem gerir Jónas alltaf jafhmikilvægan er að í tengslum
við hann og skáldskap hans er alltaf með einhverjum hætti það sem skiptir
mestu máli á íslandi. Hann sagði okkur hvernig við ættum að upplifa það
dýrmætasta sem við eigum, hvernig við ættum að vera við sjálf, hvernig við
ættum að endurnýja arfinn, og hann sagði okkur hvernig við ættum að gera
Heine að íslensku skáldi. Svo sagði hann okkur einnig að nútímavísindi geta
verið full forsenda fyrir guðstrú okkar. Hann var fæddur með mesta trú-
hneigð allra íslenskra skálda, en trú hans gekk í berhögg við vísindi hans tíma
sem héldu því fram að efnið hefði ekki svigrúm fýrir guð. Hann hlustaði
aldrei á það, og nú hafa skammtafræðingar sýnt fram á að efhið er ekki með
forriti sem segir að guð sé ekki til. Þvert á móti er ekkert í efninu sem ætti
að hafha þeim hugmyndum Jónasar að það sé skapari á bak við sköpunar-
verkið. Nú er búið að sýna fram á að efnið getur breytt sér og birst í öllum
34
TMM 1996:3