Tímarit Máls og menningar - 01.12.1999, Síða 39

- ÉG FINN ÉG VERÐ AÐ SPRINGA . . .
í nokkrum skemmtilegustu kvæðum sínum vefur Jóhannes saman hag-
mælsku sína og skáldsnilld. Þessi kvæði eru mjög eftirtektarverð fyrir þá sök
m.a. að í þeim setur hann hagmælskunni eiginlega engin mörk og afsannar
þá kenningu að hagmælska og skáldskapur geti ekki vel farið saman. Frægt er
kvæðið „Karl faðir minn“ í Ég læt sem ég sofi og nefha má „I Getsemane“ í
Mannssyninum og „Dagskipun Stalíns“ í Sól térsortna. í síðast nefnda kvæð-
inu eru þessar hendingar:
Og eins og bylgja um þennan hnött
hins þráða bræðralags
berst voldug skipun óskabarnsins,
- orð hins nýja dags:
Fram, félagar! Til sigurs fram!
Vor sókn er von þess manns
sem bíður enn í myrkri og hlekkjum!
Björgum lífi hans!
(Sól tér sortna, bls. 58)
Og enn, eins og af handahófi, má minnast ljóðsins „Bernska“ í Tregaslag.
Dýrleg með
djásn við fót
döggvaðra
stráa
vappar um
vorsins land
vinan mín
smáa.
(Tregaslagur, bls. 9)
Það er sérstaklega athyglisvert að hann víkur sjálfviljugur frá hefðbundnu
ljóðformi og upptendruðum innblæstri þegar nýjar aðstæður vekja honum
áður ótamar hugsanir. Hann hverfur ffá því sem hann þekkir og ræður alger-
lega yfir með léttum yfirburðum - yfir í gersamlega nýjar og áður ókunnar
aðferðir, hugsunartúlkun og stíl. Hann virðist sjálfur hafa tekið frumkvæði
þegar hann fór að gera sér grein fyrir nýjum aðstæðum í framvindu mann-
hfsins. Og þetta var viðbragð við breyttum aðstæðum, sem endurspeglun
ytri viðhorfa og þjónusta við stríðandi alþýðu.
Óskar Halldórsson hefur fjallað um ljóðstíl Jóhannesar og bent á hversu
mælskur og „úthverfur" hann var. Óskar nefnir einnig að stíll Jóhannesar
verði retórískur og hann taki ffamförum í myndhverfingum og „sjónvídd“
og „sjóngleði nútímaljóðsins“. Óskar orðar það svo að „skáldið tekur að
TMM 1999:4
www.mm.is
37