Tímarit Máls og menningar - 01.12.1999, Blaðsíða 86

JÓN VIÐAR JÓNSSON
ný og fersk gerði án minnsta vafa sitt gagn, enda var hún borin uppi af snjöll-
ustu leikurum Þýskalands, þrautþjálfuðum leikflokki með aldagamla leik-
menningu á bak við sig. En e.t.v. var hún ekki jafn heppileg sem íyrirmynd
eða áhrifavaldur í leikhúsi, hvers faglegi grunnur er jafn veikur og hins ís-
lenska.
íslenskt leikhús hefur ekki svigrúm til að sinna klassískum leikbókmennt-
um svo vel sem skyldi; það er staðreynd sem við verðum alltaf að kannast við.
Þó að einstakir leikarar skiluðu sínum hlut vel í sýningum Þjóðleikhússins á
Föðurnum og Kröfuhöfum varð hvorug sýningin slíkur sigur, að hún sann-
færði menn um að skáldskapur Strindbergs ætti hingað brýnt erindi. Það
sem mistókst í þessum sýningum var, eftir umsögnum gagnrýnenda og
hljóðritunum að dæma, umff am allt kvenlýsingarnar, og það hlýtur að lang-
mestu leyti að skrifast á leikstjórn Lárusar Pálssonar. í báðum verkunum -
sem og Fröken Júlíu og Dauðadansinum - er allt komið undir samleik hinna
fáu aðalleikenda; bregðist hann er sýningin dauðadæmd.
Þær sýningar, sem síðar hafa komið hér fram, hafa ekki heldur brotið ís-
inn. Gunnar Ollén bendir á það í bók sinni margtilvitnaðri, að Draumleikur
hafi víða um lönd hjálpað mönnum til að skilja, að höfundur hans var annað
og meira en sjúkur kvenhatari sem þreifst á því að bölsótast út í hjónabandið.
„Draumleikurinn hefur mjög víða opnað augu manna fýrir blæbrigðunum í
list Strindbergs", skrifar Ollén, „þó að vissulega hafi hann sums staðar verið
sýndur sem dramatískt tregaljóð. Reynslan kennir að leikurinn hefur náð
sterkum áhrifum án nokkurra vísana til þess sænska umhverfis sem skáldið
sá fýrir sér.“49 En hér á landi hefurDraumleikur aðeins verið sýndur einu
sinni á sviði, af áhugaleikurum Stúdentaleikhússins árið 1985 undir stjórn
Kára Halldórs og voru flestir gagnrýnendur afar óánægðir með þá sýn-
ingu.50
Ein er sú hlið þessa máls, sem ég hef af ásettu ráði vikið mér undan að fjalla
hér um og einhverjum kann að þykja skrýtið. Það eru þýðingarnar. En til þess
treysti ég mér einfaldlega ekki því að þá yrði ég að gerast dómari í eigin sök.
Eins og ég gat um hér að ffaman þýddi ég á sínum tíma þóra af leikjum
Strindbergs til útvarpsflutnings og er af þeirri ástæðu einni ekki réttur mað-
ur til að fjalla um ágæti hins mikla þýðingasafns Strindbergs-leikja sem Einar
Bragi skáld sendi frá sér fýrir sjö árum. Útgáfa þess var aðdáunarvert þrek-
virki, ekki síst fyrir þá sök að þýðandinn varð að annast hana einn eftir að
helstu bókaforlög landsins höfðu vísað henni frá sér. En því miður verður
ekki sagt, að þýðingar Einars hafi hingað til aukið veg Strindbergs í íslensku
leikhúsi svo nokkru nemi.51
84
www.mm.is
TMM 1999:4