Tímarit Máls og menningar - 01.12.1999, Síða 75

HVERS VEGNA HEFURSTRINDBERG ALDREl... ?
Annað auðkenni á Strindberg-sýningum Molanders, sem aldrei má
gleyma, var mikil rækt við hinn sérkennilega og margbreytilega húmor leik-
ritanna. Hefur sú áhersla fylgt sænskri Strindberg-túlkun allar götur síðan,
en kannski ekki ætíð skilað sér í útflutningi, m.a. vegna þess hversu samofinn
húmor hans er hinu auðuga málfari hans sem leikskálds. Svo dæmi sé tekið
heldur Kela Kvam því fram í fyrrnefndri bók, að þær þýðingar, sem Þjóðverj-
ar notuðust við á meðan Strindberg-aldan var í hámarki, hafi engan veginn
skilað tungutaki hans sem skyldi. Var hinn þýski þýðandi Strindbergs, Emil
Schering, þó náinn persónulegur vinur hans og að heita mátti umboðsmað-
ur á þýsku málsvæði. Samt fullyrðir Kela Kvam, að mál Strindbergs glati í
þýðingum Scherings innri krafti sínum og hrynjandi, svo að hinn ljóðræni
tónn draumleikjanna fái þar „fremur dauflegan og smásmyglislegan blæ.“16
Strindberg stígur á land í Reykjavík
Ég má til með að skjóta því að, áður en lengra er haldið, að ég hef í riti Gunnars
Ollén aðeins séð tvisvar minnst á íslenskar Strindberg-sýningar. Ollén hefúr
eftir einhverjum leiðum grafið upp, að keflvískir áhugaleikarar hafi leikið
Páska árið 1969.17 Þá getur hann ffætt okkur um það, að árið 1936 hafi
skringileg (eða „kuriös“ eins og hann orðar það) sýning á einþáttungnum
Paría farið ffam í Reykjavík; þar hafi þáverandi rektor Stokkhólmsháskóla,
Sven Tunberg, leikið hr.Y á móti hinum ff æga sænska leikara August Falck sem
hr.X.18 Af sýningum þeim, sem greint verður ffá hér á eftir, hefúr Gunnar
Ollén hins vegar engar spurnir haft; a.m.k. minnist hann ekki einu orði á þær.
Reykvískir leikhúsgestir höfðu engin kynni af Strindberg fyrr en á þriðja
áratugnum. Af fyrstu sýningunni, í Iðnó á jólum 1921, fer fáum sögum; heiti
leiksins kemur hvorki ffam í blaðafréttum né örstuttri umsögn Morgun-
blaðsins, og leikskrá eða handrit hafa ekki varðveist svo vitað sé. í skrá Lárus-
ar Sigurbjörnssonar um íslensk leikrit segir hins vegar, að það hafi verið
einþáttungurinn „Sterkari“ - Den starkare eða Hin sterkari eins og hann hef-
ur síðar heitið - sem þar var fluttur ásamt tveimur öðrum leikþáttum af
óskyldu ætterni.19 Sýningin var ekki á vegum Leikfélags Reykjavíkur, sem
var í miklum lamasessi um þær mundir, svo leikendurnir sjálfir tóku málin í
sínar hendur og komu leikjunum á svið: þau Ágúst Kvaran, kona hans Soffia
Guðlaugsdóttir, Guðrún Indriðadóttir og Guðmundur Thorsteinsson,
Muggur. Morgunblaðið lætur sér fátt um finnast þó verið sé að leiða eitt af
stórskáldum heimsins inn á íslenskt leiksvið og segir aðeins, að leikritin
„gætu verið heppilegar valin til þess að fá hylli, þau eru hvorki viðburðarík né
hnyttin, en vandfarið með þau.“20 Blaðið er þó ánægt með meðferð leikenda
á hlutverkum sínum, segir hana hafa verið fjörlega og lipra og hafi áhorfend-
TMM 1999:4
www.mm.is
73