Tímarit Máls og menningar - 01.12.1999, Blaðsíða 24

TORFl H. TULINIUS
eða geta, bindast samtökum um að fæða börn inn í þennan heim og koma
þeim til þroska.
Markaðnum er það ffemur í hag að maðurinn standi einn, einn með sína
óseðjandi þrá, þrá eftir að hvötum hans verði svalað en um fram allt þrá effir
ást, fegurð og samneyti við aðrar manneskjur, þrá sem markaðurinn spilar
endalaust á en passar að verði aldrei svalað, nema rétt um stundarsakir og
aldrei vel. Því þráin er auðlind hans, það afl sem knýr hagvöxtinn áfram.
Hann leitast við að virkja hana í eigin þágu, með því að telja fólki trú um að
síminn tengi það saman, en ekki samvera, að Veraldarvefurinn sé vettvangur
samskipta, en ekki firringar, að Kringlan sé menningarmiðstöð, en ekki
musteri skipulagðrar einsemdar neytandans sem á aðeins í samskiptum við
þúsund grímur markaðarins sem tælir hann inn í sýndarveröld sína og
mjólkar hann af lífskrafti hans, stelur ffá honum ævistundunum, því eina
sem hann á í raun, og hneppir hann í þrældóm neyslunnar.
Þetta má segja að sé kjarninn í þeirri sýn á menningu okkar sem Hou-
ellebecq færir okkur í sögu sinni. Aðalpersónur hennar, Bruno og Michel,
eru hálfbræður, synir móður sem yfirgaf þá og fór til Kalíforníu til að taka þar
þátt í fyrstu tilraunum hippahreyfingarinnar. Þeir eru um fertugt í dag og
hvor um sig lifir í algerri einsemd. Michel er raunvísindamaður, eðlisfræð-
ingur sem vinnur við rannsóknir á erfðamenginu. Hann býr einn og fer öðru
hvoru út í stórmarkaðinn í hverfi sínu til að svala þörf sinni fyrir mannleg
samskipti með því að hlusta á auglýsingar sem þar er útvarpað í gegnum há-
talara og segja manni hvað best sé að kaupa í dag. Bruno er í hugvísindum.
Hann er fráskilinn og ófær um að byggja upp samband við son sinn. Hann
hugsar mikið um konur en eft ir að kyntöff ar hans - sem aldrei hafa verið sér-
staklega miklir - dvína enn frekar með aldrinum, sættir hann sig æ oftar við
að kaupa sér þá blíðu sem hann hefur efni á. Báðir fá eitt lokatækifæri til að
bindast annarri manneskju, en í báðum tilfellum knýr dauðinn dyra. Kon-
urnar sem elska þá veikjast báðar, þeir eru ófærir um að takast á við það og
þær fýrirfara sér. Bruno týnir sér í geðveiki og eyðir því sem eftir er ævinnar á
geðsjúkrahúsi en hið innhverfa séní Michel ver næstu tíu árum, þ.e. fyrsta
áratug þriðja árþúsundsins, í frumrannsóknir á skammtafræði erfðanna,
rannsóknir sem eiga eftir að leggja grunninn að því að nýtt, ódauðlegt og
kynlaust mannkyn sem æxlast í gegnum klónun tekur við af hinu óham-
ingjusama mannfólki sem hann og við tilheyrum.
Áður en ég lýsi þessari fremur ólíklegu framtíðarsýn og hvernig hún ljær,
þrátt fyrir ósennileika sinn, gagnrýni Houellebecq á samtíma okkar meiri
dýpt en sýnist í fyrstu, langar mig til að segja nokkur orð í viðbót um deilurn-
ar sem bók hans hafa valdið í Frakklandi, því þær geta sagt okkur nokkuð um
hvernig hún getur hugsanlega komið að gagni í umræðum um erfðavísindi
22
www.mm.is
TMM 1999:4