Tímarit Máls og menningar - 01.12.1999, Blaðsíða 108

Ritdómar
Systurtorrek
Sigurður Pálsson: Parísarhjól. Forlagið 1998. 188
bls.
Ungur íslendingur, Viktor Karlsson,
heldur til Parísar, borgar bernsku sinnar,
þar sem hann ætlar að dvelja í nokkrar
vikur og vinna að verkefhi sem felst í því
að myndskreyta nýja útgáfu á Sonator-
reki Egils Skallagrímssonar. En ferðin er
ekki eingöngu vinnuferð heldur er í
henni fólgin leit Viktors að sálarró, hann
er að reyna að fóta sig að nýju eftir nýlegt
áfall sem hann varð fyrir þegar náin og
kær systir hans lést í bílslysi. Það er því
sorg og óbætanlegur missir sem mynda
uppistöðu þessarar skáldsögu sem er hin
fyrsta frá hendi Sigurðar Pálssonar,
Ijóða- og leikritaskálds. Sonamissir Egils
og systurmissir Viktors mynda saman
það tvíradda stef sem hljómar sífellt
undir í gegnum alla frásögnina og er
þessum sorgaratburðum fléttað saman á
nærfærinn og haglegan hátt.
Það myndverk sem Viktor hyggst
vinna í París er ekki aðeins unnið út ffá
Sonatorreki Egils heldur kallast sköpun-
arferlið sjálft, tilurð verksins, á við kvæði
Egils og tilurð þess; leiðin út úr sorginni
liggur í gegnum sköpun listaverks, í til-
viki Viktors nokkurs konar Systurtorrek.
En líkt og hjá Agli forðum er þessi leið
síður en svo auðfarin og undanfari hins
skapandi tímabils er stöðnun, innilokun,
sorg. Stef úr kvæði Egils hljóma víða í
sögu Viktors, hann glímir við kvæðið,
reynir að læra það utan að um leið og
hann glímir við að finna því myndrænt
form sem hann getur sætt sig við. Þetta
reynist listamanninum erfitt framan af,
enda lamar sorgin sköpunarkraftinn í
byrjun, þetta tvennt tekst sífellt á þar til
sköpunin hefur þó að endingu vinning-
inn og lamar sorgina, eða gerir hana að
minnsta kosti viðráðanlega.
„Sáttargjörð við lífið.“
Viktor rifjar upp hið áhrifamikla atriði í
Egils sögu þegar Egill leggst í lokrekkju
sína, ráðinn í að enda þar líf sitt og svelta
sig til bana:
Þorgerður dóttir Egils tældi föður sinn
þegar hún stuðlaði að því að hann
hætti við að svelta sig í hel eftir að son-
ur hans Böðvar dó. Annar sonur hans,
Gunnar, hafði látist litlu áður. Þess í
stað reisti hann þeim minnisvarðann
Sonatorrek. Dauðans var hefnt með
sáttargjörð við lífið. (51)
Þorgerður leggst hjá föður sínum í
lokrekkjunni undir því yfirskini að hún
ætli að fylgja honum í dauðann. En hún
hefur ráð undir rifi hverju, tælir föður
sinn til að bragða á söl og sölin vekur hjá
honum þorsta sem á endanum reynist
vera lífsþorstinn sjálfur.
Lífsþorsti Viktors er einnig vakinn af
106
www.mm.is
TMM 1999:4