Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Blaðsíða 29

AÐ VELJA SJÁLFAN SIG
ing blasa við. Eina bjargráðið er að vona, í trássi við allar staðreyndir í stöð-
unni, að allt verði gott á ný, maður finni nýjan grundvöll til að standa á og
endurheimti líf sitt. Þetta er inntak trúarinnar því að fýrir Guði er allt mögu-
legt. Hann getur fyrirgefið syndir og veitt gleði inn í líf þótt allt hafi virst vera
tapað. Á þann hátt framkvæmir Guð hið ómögulega og hið óskiljanlega.
Kierkegaard lýsir „hinu trúarlega“ á ýmsa vegu sem tengjast hinum tveim-
ur hreyfingum sem ég gat um hér að ofan, hinni óendanlegu auðsveipni og
stökki trúarinnar. Ljóst er að leið einstaklingsins til hins trúarlega varðar
jafnan einhvers konar uppgjör hans við hið siðferðilega. Hið trúarlega getur
til að mynda birst í því að þegar einstaklingurinn hefúr áttað sig á þeirri stað-
reynd að hann getur ekki uppfyllt kröfur siðferðisins í þessum heimi, þá
dregur hann sig í hlé ff á heiminum og leitast einungis við að rækta sinn innri
mann. Þar eð hann finnur ekki hamingjuna í heiminum þá reynir hann að
breyta sjálfum sér. Slíkur einstaklingur afsalar sér hinu veraldlega í þeim
skilningi að það skiptir hann ekki lengur máli, hann hefur „dáið heiminum“.
í þessari mynd getur hið trúarlega því birst í margs konar viðleitni til sjálfs-
ræktunar og andlegs þroska sem er að miklu leyti undir einstaklingnum
sjálfum komin. En það er ekki kristni.33 Sá sem hefur öðlast réttnefnda
kristna trúarvitund hefur þegar tekið skref auðsveipninnar og afsalað sér
öllu, en nú tekur hann undir sig stökk „til baka“ og fæðist heiminum á nýjan
leik. Þetta stökk trúarinnar er yfir mörk mannlegrar skynsemi og röklegra
útskýringa því að ffá röklegu sjónarmiði er trúin fjarstæða. Stökkið tekur
einstaklingurinn ekki af eigin rammleik heldur þiggur hann sitt nýja líf úr
hendi Guðs:
Stundlegleikinn, endanleikinn er það sem allt snýst um. Ég get af eigin
kröftum afsalað mér öllu og fundið frið og hvíld í sársaukanum... En
af eigin kröftum höndla ég ekki agnarögn af því sem tilheyrir endan-
leikanum, því að ég nota krafta mína stöðugt til að sætta mig við allt.
... Ég get synt í lífinu, en ég er of þungur til þess að svífa á svo dular-
fullan hátt.34
Allt snýst um stundlegleikann, segir Kierkegaard. Manneskjan er sam-
bland af hinu stundlega og hinu eilífa og í hinu trúarlega stökki nær hún því
vitundarstigi þar sem þetta tvennt sameinast á lifandi hátt. Hann er fýllilega
til staðar í heiminum en jafnframt í eilífðinni sem í tímanleikanum birtist í
hverju augnabliki. Sérhver stund verður eilíf þegar maður fagnar henni í
gleði sem guðdómlegum möguleika. Hið eilífa og tímanlega sameinaðist á
óskiljanlegan hátt í Kristi, Guði sem steig inn í forgengileg mannleg kjör.
Hjálpræði trúarinnar er í því fólgið að tileinka sér þann sannleika sem hann
TMM 2000:4
malogmenning.is
27