Gerðir kirkjuþings - 2004, Side 15

Ávarp forseta Kirkjuþings Jóns Helgasonar
í sínu einstæða Eldriti segir sr. Jón Steingrímsson á einum stað:
„Þetta sumar var nærfellt sama ástand meðal þeirra fáu bænda, sem hér
voru; áttu þá að vera uppgengnir allir þeir peningar, (sem hingað voru
gefhir). Tilskikkar þá stiptamtmaður að drífa hingað alla aumingja þá,
sem tórandi voru hér í sýslunum þremur fyrir vestan, sem engan áttu að,
hvað og svo vægðarlaust var framkvæmt. Þessi flokkur varð hér um 40
manns. Hér voru þá engin önnur úrræði, en setja þá niður til dráps, því
þeir fyrir voru gátu ei vegna matareklu tekið á móti þeim. 16. októbris,
sem var sunnudagur, beiddum vér guð opinberlega að veita oss nú og
þessum vesalingum einhverja líkn. Tókum svo ráð saman að fara austur
á Hverfisfjörur, ef ske kynni að guð legði oss til sel eður annað til lífs;
komum svo þangað fjórir þann 21. Var þar þá fyrir einn maður, bóndi ffá
Skaftafelli, er Eiríkur hét, er áNúpsstaðarfjöru (þó í aðgæsluleysi af
fjörumörkum) hafði slegið með tveim drengjum 70 brimla eður stórseli
og 120 kópa, sem var eitt það mesta drottins náðarverk, að hann lét
þessar skepnur gefast svo í hendur einum manni og honum krafta til
svoddan þrekvirkis, sem varla mun fmnast dæmi til. Þurftum við ei
annað fyrir að hafa, en taka hér upp á hestana þurran hlut á landi, sem
varð nærfellt upp á 150 hesta, (fyrir utan sláttuhlutann, sem þó var
ríflegur). Embættaði ég þá á Kálfafelli í besta blíðskaparveðri, er oss
þennan tíma veittist, og þökkuðum allir glaðværir guði sína náð, er oss
svo ríkulega forsorgun veitti á þeirri eyðimörku, sem ánægjulega burtók
alla hungursneyð og dauða, er annars við borð lá. Og þar eftir hefur hann
sýnt oss hvert miskunnarverkið eftir annað að lífga og viðrétta oss.
Honum sé eilíft lof og æra fyrir strítt og blítt.
Óhætt er að fullyrða, að hvergi er hægt að fmna í íslandssögunni gleggri staðfestingu á
gildi kristinnar trúar í hinni hörðu lífsbaráttu þjóðarinnar á liðnum öldum en lesa má um í
Eldritinu, m.a. þessa stuttu frásögn af bæn og bænheyrslu sr. Jóns og hans fámenna og
aðþrengda safnaðar í kirkjunni á Kirkjubæjarklaustri sunnudaginn 16. október 1785,
rúmlega tveimur árum eftir Eldmessuna þar.
Slíkt neyðarástand, sem þar er lýst, er sem betur fer fjarlægt huga okkar í dag, Þegar
velmegun vex með ári hverju, þar sem lífsbarátta flestra snýst sem betur fer ekki lengur
um að hafa til hnífs og skeiðar frá degi til dags eins og svo oft á umliðnum öldum, heldur
eitthvað miklu meira.
í því skefjalausa kapphlaupi um að ná þar sem mestum afla, hafa komið fram þau
sjónarmið, að ekki þurfi lengur á kirkjunni að halda; aðskilja eigi ríki og kirkju og í nafni
jafnréttis talið óheimilt að ríkið styðji Þjóðkirkjuna, sem hefur verði grundvöllur
samfélagsins í þúsund ár. En þá fara að koma skýrar í ljós ýmsir annmarkar, sem sanna,
að maðurinn lifir ekki á brauði einu saman.
í hinni athyglisverðu setningarræðu biskups á prestastefnu 2004, sem birt er fremst í
Árbók kirkjunnar 2003 og við höfum nú fengið í hendur, er bent á, að velmegun
samtímans fylgir ekki alltaf velferð. Og þar er ennfremur vitnað í umfjöllun landlæknis
13