Gerðir kirkjuþings - 2004, Blaðsíða 101

Þar segir: „ Eins ogfram kemur íþessari álitsgerð voru umráð lénskirkjueigna umboð,
látið afhendi afkirkjunni sem stofnun með tilteknum skilyrðum. Handhafar umboðsins
voru ábyrgir fyrri kirkjuyfirvöldum um forsjá eignanna. Þær voru m.ö.o. aðþessu leyti
almenn “eign ” kirkjunnar í landinu. Hvorki lénsprestar né kirkjubœndur gátu notfœrt sér
þær né með þær farið á grundvelli eignarréttar sjálfra sín. Þeir voru hver um sig
umboðsmenn kirkjunnar sem stofnunar um rekstur og hag hinnar einstöku kirkju, sem var
sjálfseignarstofnun að vísu en jafnframt hluti af einni skipulagslegri heild. Þegar
óhjákvæmilegt var orðið að leita úrbóta á ágöllum hins forna lénsskipulags í
kirkjumálum, hlaut það að nokkru að ganga útyfir rétt eða stöðu einstakra kirkna, til
þess að unnt væri að rétta hlut hinna, sem höfðu alls ónógar tekjur af eignum sínum. A
síðustu öld var með lögum farið að jafna tekjur kirkna eða prestakalla með því móti að
skylda tekjuhá brauð til þess að leggja hluta tekna sinna til hinna fátækari. Forsenda
þeirra ráðstafana var sá skilningur, að arður af kirkjueignum væri almenn “eign”
þjóðkirkjunnar. Þeim skilningi var ekki andmælt af neinum. Lögin um Kirkjujarðasjóð frá
1907 byggja á sama skilningi. Þau voru byggð á þeim rökum, að kirlgujarðir væru
kirkjueign og að þær skyldu eftirleiðis sem áður þjóna því hlutverki að styrkja
kristnihaldið í landinu, þó að breyting á umráðum þeirra þætti óhjákvœmileg.
Framkvæmd þessara laga, svo og bylting í efnahagskerfi landsins, hnekkir ekki tilgangi
þeirra né þeim grundvallarskilningi, sem þau byggðust á.”
Lögin um Kristnisjóð taka mið af löggjöfmni frá 1907. Með þeim lögum fékkst enn
staðfesting Alþingis á því að kirkjujarðir séu kirkjunnar eign og afleiðing þeirra
staðreynda sé sú að þær eigi að koma kirkjunni að notum með almennar þarfir hennar í
huga. Þessum skilningi hefur ekki verið mótmælt af neinum aðila málsins. Mér fmnst í
ljósi þessa eðlilegt að endurskoða hlunnindi presta vegna prestssetursjarða.
Prestum ber ekki lengur að standa undir rekstri embættisins eða viðhaldi og rekstri
viðkomandi sóknarkirkju. Prestar eru því ekki lengur lénsmenn, eins og áður var. Það
jaðrar líka við siðleysi að menn skuli kreíjast réttinda án skuldbindinga, arðs án ábyrgðar.
Hlunnindin ættu að koma þjónustu kirkjunnar allrar til góða og vera til að styrkja
þjónustu orðs og sakramenta. Því ættu þau að renna í sameiginlega sjóði Þjóðkirkjunnar,
enda eru laun langflestra presta þjóðkirkjunnar greidd úr einum sjóði gegnum Fjársýslu
ríkisins. Eiginlegur arður af hlunnindum gæti þannig orðið til að styrkja þann sjóð sem
stendur undir embættiskostnaði prestanna. Eins væri ekki óeðlilegt að einhver hluti
hlunnindanna rynni og til reksturs kirknanna enda stóðu hlunnindi prestssetursjarða undir
rekstri þeirra jafnframt eins og áður er rakið. Svo er hin umræðan, sem mikilvægt er að
taka og snýst um þá staði sem kirkjunni er í mun að viðhalda af reisn vegna sögulegra,
menningarlegra og hefðarforsenda. Skilgreina þarf hlutverk viðkomandi prests sem situr
þann stað í því að vera staðarhaldari þar og með hvaða hætti komið er til móts við þá
skyldu af hálfu kirkjunnar í landinu. Mikilvægt er að þessi mál séu uppi á borðinu, réttur
og skyldur séu skilgreindar og samið um í hverju einstöku tilviki.
2. Nýverið var gert opinbert að Biblíuþýðingin nýja verður gefin út hjá
einkafyrirtæki en ekki af Biblíufélaginu eins og verið hefur. Óskað er skýringa á
þessari ákvörðun?
Svar.
Saga hins íslenska Biblíufélags er löng og merk. Það hefur lengst af séð um útgáfu hinnar
íslensku Biblíu. Um all langt árabil frá 1866 til 1981 annaðist hið Breska erlenda
99