Gerðir kirkjuþings - 2004, Qupperneq 12

sinni verið gefið til kynna, að svo stórt bil væri óbrúað milli ríkis og kirkju, um leið og
kirkjunni var tryggt fjárhagslegt sjálfstæði.
Ríkisvaldið hefur verið sjálfu sér samkvæmt við ffamkvæmd samningsins frá 1997 og
túlkun hans, þar á meðal með vísan til hinna óleystu ágreiningsmála. I tímans rás hefur
ágreiningur um þetta mál orðið til þess að spilla fyrir ráðstöfun á ýmsum eignum, sem
væru sannarlega vel komnar í höndum þeirra, sem vilja kaupa þær í samræmi við
heimildir í fjárlögum hverju sinni. Þegar samþykki alþingis liggur fyrir, er erfitt að sjá
málefnaleg rök fyrir því, að ekki sé gengið til sölu á þessum eignum - að minnsta kosti er
engum til gagns, að þær séu teknar í einskonar gíslingu vegna hins ógerða samkomulags
um prestssetrin.
Á síðasta kirkjuþingi ræddi ég háværari kröfur á þeim tíma en nú um algjöran aðskilnað
ríkis og kirkju og lagði þeim ekki lið. Síðan hafa fulltrúar ýmissa safnaða látið í ljós þá
skoðun, að Ijárhagsleg hlið samningsins ffá 1997 væri ekki sanngjöm ffá jafnræðisreglum
og jafnvel gefið til kynna, að á gildi samningsins yrði látið reyna fyrir dómstólum.
Afstaða mín til algers aðskilnaðar ríkis og kirkju hefur á enga grein breyst frá þvi við
hittumst síðast. Ég hafna algerlega þeirri skoðun, að með núverandi fyrirkomulagi mála
sé á nokkurn hátt skert trúffelsi landsmanna eða jafnræðisregla stjómarskrárinnar brotin.
Kirkjuskipan okkar er byggð á stjómarskránni, þar sem sérstaklega er tekið ffam, að hin
evangelíska lúterska kirkja skuli vera þjóðkirkja á íslandi og ríkisvaldið að því leyti
styðja hana og styrkja. Trúfrelsi landsmanna er að sjálfsögðu ekki skert með þessu, enda
hverjum og einum frjálst að trúa hverju sem hann vill, sér að óþægindalausu af hálfu
íslenska ríkisins.
Það er hins vegar ljóst að mjög náið er fylgst með öllum Qárhagslegum samskiptum ríkis
og kirkju með jafnræðissjónarmið stjómarskrárinnar að leiðarljósi. Ekki víkjumst við
undan því kastljósi. Þessu tengt get ég nefnt það, að umboðsmaður alþingis hefur nú
nýverið beint sjónum sínum að gjaldskrá fýrir aukaverk presta og veltir meðal annars
fyrir sér lagagrunni hennar. Það mál er á algeru frumstigi og í sjálfu sér ekkert um að
segja hér og nú, en minnir á, að menn hyggja að mörgu í fjármálum.
Kirkjugarðsgjald.
Fyrir ári lagði ég fýrir kirkjuþing til umsagnar og samþykktar ef því yrði að skipta,
tillögur um nýjan grundvöll að ákvörðun kirkjugarðsgjalds og skiptingu þess. Að loknum
umræðum og umfjöllun um málið heimilaði kirkjuþingið fyrir sitt leyti flutning
lagabreytingar þar að lútandi.
Með-það veganesti frá kirkjuþingi ákvað ég að setja á fót starfshóp til þess að semja
lagafrumvarp. í hópnum hafa setið fulltrúar dóms- og kirkjumálaráðuneytisins,
Qármálaráðuneytisins og Kirkjugarðasambands Islands. Hópurinn vann vel að málinu, en
mestur tími hans fór í að útfæra gjaldalíkan um greiðslur til einstakra kirkjugarða.
Ég legg í næstu viku fyrir alþingi frumvarp um breytingar á lögum um kirkjugarða,
greftrun og líkbrennslu. í frumvarpinu er Qallað um nýjan grundvöll að ákvörðun
kirkjugarðsgjalds og gert ráð fyrir að fjárhæð þess verði ákvörðuð í reiknilíkani sem taki
mið af raunverulegum kostnaði við greftranir og rekstur garðanna. Þar með verði horfið
frá því að gjaldið miðist við fjölda sóknarbama, sextán ára eða eldri, í hverri sókn um sig,
en gert er ráð fyrir að við útreikning framlags til rekstrar kirkjugarðanna verði litið til
Qölda látinna árið á undan, sem og stærðar grafarsvæða. Ætlunin er að dóms- og
10