Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2015, Side 38

37
og Guyda Armstrong bendir á í tengslum við þýðingar á Boccaccio, þá
höfðu hlutfallslega færri þýðingar á nóvellum birst á ensku en á öðrum
evrópskum tungumálum þegar verk Painters kom út.10 Aðeins er vitað um
örfáar prósaþýðingar: Sir Thomas Elyot notaði eina sögu frá Boccaccio,
„Tytus og Gesyppus“ úr Tídægru í verki sínu The Governour frá 1531.11
Nokkrar frásagnir í styttum útgáfum má finna í gamansöguritum eins og
A C, mery talys sem kom út 1526 og Tales, and quicke answers sem er líklega
frá 1532.12 Þessi rit eru safn stuttra gamansagna þar sem nafnlausar pers-
ónur, sem kallaðar eru samheitum eins og Ekkja eða Kaupmaður, blekkja
eða eru blekktar, eru kokkálaðar eða hefna þess sem gert er á hlut þeirra á
hugmyndaríkan hátt. Nokkrar nóvellur í verki Painters eiga uppruna sinn
í og minna á þessa gerð sagna en aðalmunurinn er að útgáfur Painters eru
yfirleitt lengri, einhver tilraun er gerð til að staðsetja þær í tíma og rúmi,
sumum persónunum eru gefin nöfn og frásagnarröddin er agaðri.13
Umfjöllunarefni margra frásagna sem Painter þýðir, þ.e.a.s. ást og til-
hugalíf, var einnig aðalefni annarra bókmenntagreina s.s. rómansa og hirð-
ljóða (e. courtly poetry). Einnig var yfirlýst markmið Painters það sama og
margra annarra á tímabilinu: utile et dulce, einkunnarorð sem eiga uppruna
sinn að rekja til Hórasar: að veita lestraránægju og gagnlegar fyrirmyndir
til dyggðugs lífs. Að þessu leyti þjóna margar af sögunum svipuðu hlutverki
og exempla–hefð miðalda. Spurningin er því, hvers vegna þetta verk varð
svo áhrifamikið og vinsælt? Birtist eitthvað nýtt í því og ef svo er hvert var
þá eðli nýjungarinnar? Til að svara því er nauðsynlegt að draga upp skýrari
mynd af verkinu sjálfu og stöðu þess innan bókmenntakerfis tímabilsins. Í
fyrsta lagi mun ég fjalla um tengsl verksins við aðrar þýðingar á nóvellum
10 Armstrong vísar í tvær þýðingar á Tídægru á þýsku fyrir 1550, tvær á frönsku
(endurútgefnar fjölmörgum sinnum), fimm á spænsku, eina á katalónsku og eina
á hollensku. Guyda Armstrong, The English Boccaccio: A History in Books, Toronto:
University of Toronto Press, 2013, bls. 164–65.
11 Thomas Elyot, The boke named the governour, London: Tho. Bertheleti, 1531, fol.
145v–62v.
12 A C. mery talys, London: J. Rastell at Southwark for P. Treveris at the sygne of the
Mermayd at Powlys gate next to chepe syde, 1526; Tales, and quicke answers very
mery, and pleasant to rede, London: In Fletestrete, in the house of Thomas Berthelet,
nere to the Cundite, at the sygne of Lucrece, 1532.
13 Sjá t.d. nóvellu I.36 „Andruccio“ og nóvellu I.48 „A Duke of Venice and Ricciardo“
og nóvellu II.31 „Helena of Florence“. Að sumu leyti minna þessar sögur á Chaucer
og fabliaux-hefðina frá 12. og 13. öld. Það á einnig við um einstaka sögur í Tídægru
samkvæmt Maria Predelli, „Fabliaux in Italy“, in Medieval Italy: An Encyclopedia,
ritstj. Christopher Kleinhenz, Routledge, 2004.
HÖLL ÁNÆGJU OG GAGNSEMI