Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2015, Side 48

47
nánast algjörlega.38 Nóvellan er heldur ekki rædd sem grein í umfjöllunum
um ljóðlist og skáldskap á Englandi þannig að einu sjálflægu orðræðuna
um efnið er að finna í hliðartextum hinna ýmsu nóvellusafna. Þar sem verk
Painters var það fyrsta sem kom út af þessu tagi þá er umræða hans sjálfs í
hliðartextum verksins mjög mikilvæg í að móta lýsandi þátt greinarinnar.
Einnig skiptir máli að textarnir sem kynntir eru til sögunnar sem
nóvellur í safni Painters eru um margt ólíkir þeim ítölsku. Ekki einung-
is vegna þess að þeir eru ekki allir þýðingar á ítölskum nóvellum heldur
vegna þess að jafnvel þær sem áttu uppruna sinn á Ítalíu höfðu gengið í
gegnum ýmsar breytingar á leið sinni til enskra lesenda.
Ítölsku nóvellurnar komu til Englands eftir að franskir þýðendur
höfðu farið höndum um þær og í samfloti með frönskum nóvelluhöfund-
um. Painter notaði franskar þýðingar sem grunn að flestum þýðingum
sínum á Bandello og hafði að öllum líkindum franska útgáfu Le Maçon á
Boccaccio til hliðsjónar þegar hann þýddi verk hans, þó að hann hafi líka
haft aðgang að ítölsku útgáfunum.39 Frönsku þýðendurnir bættu töluvert
við ítalska textann, eins og orð Belleforest sem vitnað var til hér að ofan
bera með sér. Ekki síst bættu þeir við siðferðilegum túlkunum og umræðu,
sérstaklega í upphafi og við lok þeirra texta sem þeir þýddu. Að sama skapi
eru siðferðilegar spurningar miðlægari í nóvellum Marguerite de Navarre
en í ítölskum fyrirrennurum þeirra, bæði í rammafrásögninni og í sög-
unum sjálfum.
Ítalskir nóvelluhöfundar unnu samkvæmt þeirri bókmenntalegu hug-
mynd að stíll og tungumál ætti að hæfa efninu og þemanu. Þó að töluverð-
ur munur hafi verið á milli höfunda hvað varðar stíl og efnistök, þá má
segja að í aðalatriðum hafi þeir notað frekar einfalt mál og fá mælsku-
brögð. Á ferð sinni til Englands varð nóvellan fyrir miklum breytingum að
þessu leyti. Franskir þýðendur ítalskra nóvella voru einnig þeirrar skoð-
unar að stíll og efni ætti að hæfa hvort öðru, en mögulega töldu þeir efnið
vera upphafnara en þeir ítölsku eða voru undir áhrifum frá frönskum ridd-
arasögum. Afleiðingin var sú að stíll og tungumál nóvellanna urðu mun
38 Carmen Rabell, Rewriting the Italian Novella in Counter-Reformation Spain, Tamesis
Books, 2003, bls. 15. Rabell ræðir einn ítalskan og einn spænskan kenningarsmið
sem gerðu tilraun til að lýsa útlínum greinarinnar.
39 Herbert G. Wright, „The Indebtedness of Painter’s Translations from Boccaccio
in The Palace of Pleasure to the French Version of Le Maçon“, Modern Language
Review 46, 3/4/1951, bls. 431–435, hér bls. 431. Painter segist sjálfur hafa notað
þýðingar Boisteaus og Belleforests á Bandello, þó að hann hafi notað ítalska textann
í þeim tilfellum þar sem þær höfðu ekki komið út á frönsku enn.
HÖLL ÁNÆGJU OG GAGNSEMI