Peningamál - 01.11.2011, Qupperneq 34

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
34
Hagvöxtur drifinn áfram af vexti þjóðarútgjalda
Gert er ráð fyrir nokkuð kröftugum vexti landsframleiðslunnar á þriðja
ársfjórðungi en þá er gert ráð fyrir að hún aukist um 3,2% milli fjórð-
unga að teknu tilliti til árstíðarsveiflu. Það samsvarar hátt í 5% vexti
milli ára. Vöxturinn verður að meginhluta drifinn áfram af miklum
vexti útflutnings og fjárfestingar. Spáð er að hagvöxtur verði 3,1% í
ár, sem er 0,3 prósentum meiri hagvöxtur en spáð var í ágúst. Betri
hagvaxtarhorfur fyrir þetta ár helgast aðallega af hagstæðari utanríkis-
viðskiptum, eins og rakið er hér að framan.
Megindrifkraftur hagvaxtar á þessu ári er innlend eftirspurn
drifin áfram af einkaneyslu og atvinnuvegafjárfestingu. Seinna á spá-
tímanum er í raun svipaða sögu að segja: hagvöxturinn endurspeglar
að langmestu leyti vöxtinn í þessum tveimur liðum þótt önnur fjárfest-
ing muni einnig aukast. Á næsta ári er spáð 2,3% hagvexti sem er 0,7
prósentum meiri vöxtur en spáð var í ágúst. Þar leggjast á eitt meiri
vöxtur innlendrar eftirspurnar og hagstæðari utanríkisviðskipti. Spáð
er svipuðum hagvexti árin 2013-2014 eða að meðaltali um 2½% á ári.
Horfur fyrir árið 2013 hafa því versnað frá því í ágúst þegar spáð var
3,7% hagvexti það ár. Vegur þar þyngst minni fjárfesting í orkufrekum
iðnaði, auk þess sem framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar er heldur
óhagstæðara.
Jafnvægisatvinnuleysi talið hafa aukist meira en áður var talið
Með framleiðslugetu er átt við framleiðslu sem samsvarar hámarksnýt-
ingu framleiðsluþátta án þess að af hljótist þrýstingur á verð- og kaup-
lag. Eins og rætt hefur verið um í fyrri Peningamálum verður matið
óvissara í kjölfar fjármálakreppu en að jafnaði, bæði vegna þeirra áhrifa
sem mikið og langvinnt atvinnuleysi kann að hafa á vinnumarkaðinn
auk þess sem viðbrögð stjórnvalda við slíkum aðstæðum kunna að
hafa áhrif á jafnvægi á vinnumarkaði. Hluti fjármagnsstofnsins kann
einnig að fara forgörðum, atvinnuþátttaka að minnka og hluti vinnu-
aflsins að hverfa af landi brott. Eins og rakið er í rammagrein IV-1
er talið að framleiðslugeta þjóðarbúsins hafi rýrnað um hátt í 4% á
árunum 2008-2010. Um það mat ríkir þó töluverð óvissa.
Eins og í fyrri spám bankans er talið að jafnvægisatvinnuleysi
hafi aukist í kjölfar fjármálakreppunnar (sjá nánari umfjöllun í kafla VI).
Það felur í sér, að öðru óbreyttu, að þrýstingur á laun og verðbólgu
myndast við hærra atvinnuleysi en fyrir kreppuna. Í spánni núna er
talið að aukning jafnvægisatvinnuleysis sé heldur meiri en búist var
við í ágúst þar sem framangreindir þættir vegi þyngra auk þess sem
launa- og verðbólguþrýstingur hefur verið meiri en gert var ráð fyrir
miðað við stöðu hagsveiflunnar. Slakinn á vinnumarkaði er því álitinn
minni en áður var talið og því getur verðbólguþrýstingur myndast við
hærra atvinnuleysisstig en í fyrri spám bankans.
Áfram slaki í þjóðarbúinu fram á árið 2014
Þótt slakinn í þjóðarbúskapnum sé álitinn nokkru minni en í ágúst-
spánni er enn nokkur slaki til staðar. Nú er talið að slakinn á þriðja
fjórðungi hafi verið rúmlega 2%, sem er tæplega 1 prósentu minni
slaki en áætlað var í ágúst. Slakinn hefur jafnframt minnkað nokkuð
hratt, en fyrir ári var hann um 4½%.
Mynd IV-19
Framleiðsluspenna og atvinnuleysi
1990-20141
1. Grunnspá Seðlabankans 2011-2014.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Vinnumálastofnun, Seðlabanki Íslands.
% af framleiðslugetu
Framleiðsluspenna (v. ás)
Atvinnuleysi (h. ás, andhverfur kvarði)
% af vinnuafli
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
‘14‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00‘98‘96‘94‘92‘90
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-18
Hagvöxtur og framlag undirliða 2000-20141
1. Grunnspá Seðlabankans 2011-2014.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Einkaneysla
Samneysla
Fjármunamyndun
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
‘14‘12‘02‘00 ‘13‘04 ‘11‘10‘08‘06‘05
Birgðabreytingar
Utanríkisviðskipti
Hagvöxtur
‘01 ‘03 ‘07 ‘09