Skírnir - 01.09.1997, Side 30

304
BILL HOLM
SKÍRNIR
dóminum, sem við þjónum í orði, að menn búi glaðir við skort,
og margur drykkjusjúklingurinn segist fyrst hafa orðið að manni
þegar hann gerði sér grein fyrir ægivaldi áfengisins í lífi sínu.
James Agee varði sumri á fjórða áratugnum til að skrifa um fá-
tæka og fáfróða leiguliða í Alabama og komst að því að ekki var
hægt að nota hinn hefðbundna, bandaríska mælikvarða á hæfni,
til að lýsa lítilmótlegu og lánlausu lífi þeirra til hlítar. Hann nefn-
ir bók sína um þá Let Us Now Praise Famous Men og kemst að
þessari niðurstöðu um hina fátæku og auðnulausu: þeir eru
mannlegir með nákvæmlega sama hætti og við sjálf, og þess vegna
takmarkalausir. Með hundruðum blaðsíðna af þrumandi texta
grípur hann í hnakkadramb lesandans og hristir hann til sam-
þykkis um þessa niðurstöðu. Peningagróði, fatastíll, bíltegund,
háskólagráða, voldugur her, stórsprengjur, tölvuforrit, skipta
engu. Allt það, sem menning velgengninnar telur sjálfsagt, liðast
burt sem reykur þegar loga er varpað á það. Innst inni í öllu er
hörund, og blóð og bein undir því. Það var þessi einfalda stað-
reynd sem tendraði í Agee og gerði hann frá sér numinn.
Við skynjum þetta jafnvel enn betur af fábrotnum og afdrátt-
arlausum ljósmyndunum, sem Walker Evans tók og skreyttu
texta Agees. Þetta, fyrir Guðs skuld, virðist hann segja, eru börn,
raunveruleg börn, og þetta er skór, og þetta er borð, jafnvel þótt
því sé svo illa klambrað saman úr óhefluðum viði, að einn fótur-
inn sé styttri. Hvaða árangri skyldum við hvetja barnið til að
sækjast eftir, þar sem það er nú augljóslega barn? Ættum við að
segja því að þvo sér og fara í fína skyrtu? Hvað ættum við að
segja við skóinn? Vertu nýr, lokaðu gatinu á sólanum, burstaðu
þig, vertu stígvél?
Eins og fátæktin, er drykkjusýki lánleysi sem erfitt er að af-
neita, því afneitun leiðir til sjálfsmorðs. Hugmyndirnar, sem AA-
samtökin bjóða upp á til hjálpar alkóhólistum, búa yfir hinni
„sönnu iðrun hjartans" sem Forster talar um, og að halda sér alls-
gáðum krefst þess að sýna „velvild og enn meiri velvild". Alkó-
hólistinn verður að viðurkenna fyrir félögum sínum - þannig
hefjast allir fundir „Eg heiti Jói, og ég er alkóhólisti." Settu eig-
ið nafn inn í setninguna og heyrðu hvernig auðnuleysishljóm-
kviðan dynur í eyrunum. Hinir útúrdrukknu muna ekki neitt, en