Skírnir - 01.09.1997, Page 52
326
EYSTEINN ÞORVALDSSON
SKÍRNIR
Einungis fjórar konur hafa birt þýðingar á kvæðum eftir Heine,
en það eru Jarþrúður Jónsdóttir, Hulda, Málfríður Einarsdóttir
og Arnheiður Sigurðardóttir.
Islendingar hafa ekki einungis þýtt kvæði Heines, þeir hafa
einnig ort um hann eða getið hans í eigin kveðskap. Ber þar fyrst-
an að nefna Gísla Brynjúlfsson (1827-1888) en hann var ungur
stúdent í Kaupmannahöfn þegar þangað barst sú fregn sumarið
1846 að Heine væri látinn. Áður en vitnaðist að fréttin væri röng
hafði Gísli ort minningarkvæðið „Heinrich Heine". Það byrjar
svo: „Nú er Heine nár, nú er þagnaður sár / ómur háðs eðr eyð-
andi reiði“.15 Þessar línur bera það með sér að Gísli þekkir ein-
kenni á skáldskap Heines og hann þýddi tvö kvæða hans.
Skemmst er síðan Helgi Sæmundsson lofaði Heine í ljóði. I
kvæðinu „Heinrich Heine“, sem birtist í bókinni Tíundir 1979, er
mælt fyrir munn Heines á dauðastundu hans. Helgi leggur, eins
og fleiri, áherslu á ættjarðarást og útlegð Heines og lýkur kvæð-
inu þannig:
Berast munu rétta leið
útlæg kvæði mín.
Heyri ég úr órafirð
nið í ánni Rín.
Eftir að Islendingar hófu landnám í Vesturheimi, fylgdi þeim
áhuginn á kvæðum Heines, sennilega fyrir áhrif íslenskra þýð-
inga. Vestur-íslensku skáldin lásu kvæði hans, þýddu þau og ortu
jafnvel um skáldið. Þessi íslensku skáld í annarri heimsálfu virð-
ast hafa lagt það á sig að læra þýsku fyrst og fremst til að geta les-
ið kvæði Heines. í blaðinu Lögbergi í Winnipeg birtust nokkrar
þýðingar eftir íslensku skáldin vestra en einnig í kvæðabókum
þeirra. I Ljóðmælum Jóhanns Magnúsar Bjarnasonar, sem út
komu árið 1898, er fjögurra kvæða bálkur sem heitir „Með Hein-
rich Heine í skóginum“. Jóhann telur sig eiga ýmislegt sameigin-
15 Kvæðið er tvö erindi, sex línur hvort. Gísli Brynjúlfsson: Ljóbmœli. Kaup-
mannahöfn 1891, bls. 275.