Skírnir - 01.09.1997, Page 113
SKÍRNIR KLÆÐSKIPTINGAR f ÍSLENDINGASÖGUNUM
387
við af kvenlegu uppburðarleysi, heldur rís hún gegn persónulýs-
ingu höfundar („ekki var hon [...] gprvilig“ [32. kafli, bls. 87]), og
grípur til aðgerða, sem hefð er fyrir að telja fremur sæma karl-
mönnum, til þess að fá uppreisn æru. Þegar sýnt er að bræður
hennar muni ekki safna liði gegn Þórði sætir hún færis eitt kvöld
og ríður til Lauga, en þá var Þórður þar einn að veturhúsum
ásamt Osvífi. Höfundur gleymir ekki að geta brókanna: „var hon
þá at vísu í brókum“ (35. kafli, bls. 97). Hún finnur Þórð í svefni
liggjandi á bakinu og vekur hann. Hann snýr sér á hliðina og sér
mann inni hjá sér. Hún bregður þá saxi, sem má túlka sem tákn
um fallískt vald, leggur til hans og veitir honum mikla áverka.
Lagið kom á hægri hönd hans og varð hann sár á báðum
geirvörtum.8 Svo kröftugt var lagið, segir höfundur, að saxið stóð
fast í beðinum. Að svo búnu ríður Auður heim.
Þrátt fyrir virðingarleysi Auðar gagnvart íslenskum fatasiðum
á miðöldum er henni lýst sem einstaklingi sem vert er að taka sér
til fyrirmyndar og þannig lítur höfundur eflaust á hana. Hún er
dæmi um hetju sem sækir fyrirmynd sína í heim karlmennskunn-
ar og býður viðteknum hugmyndum um líffræðilegan mismun
kynjanna birginn, því að þessi þáttur sögunnar lýsir því, hversu
lítill munur er á hugsunarhætti karla og kvenna og hæfileikum
þeirra til að bregðast við, ef stolti þeirra eða þjóðfélagslegri virð-
ingu er misboðið. Judith Jesch (1991) gerir þessa athugasemd:
„Það er ekki erfitt að ímynda sér fagnaðaróp kvenna í áheyrenda-
hópi sem hlýðir á söguna, þegar Auður leggur til fyrrum bónda
síns með saxinu“ (199). Ástæðuna fyrir þessari mótsögn er senni-
lega ekki aðeins að finna í því mati að framganga Auðar sé
hetjuleg, heldur einnig í stöðu konunnar í íslensku miðaldaþjóð-
félagi. Um leið og Auður líkir eftir hinu ráðandi kyni fjarlægist
hún kynsystur sínar. I því er nokkur þversögn fólgin að með því
að hylja kvenleika sinn og fara í karlmannsföt dregur hún úr
frelsandi áhrifum aðgerða sinna, þótt hún hafi verið að reyna að
8 Jenny Jochens (1991: 25, n. 27) vekur athygli á athugasemd William Ian Mill-
ers (Bloodtaking and Peacemaking: Feud, Law and Society in Saga Iceland
[Chicago: University of Chicago Press, 1990], 254, n. 35) um það að þegar
Auður særir Þórð á geirvortunum, þá sé þar aftur komin „brautgangs hyf-
uðsmátt" Þorvalds á blóðugu brjósti Þórðar.