Skírnir - 01.09.1997, Page 116
390
KIRSTEN WOLF
SKÍRNIR
bræðranna táknar auðsjáanlega að hún hefur tekið sér karlmanns-
vald og þar með tileinkað sér hinar stöðluðu karlmennskudyggð-
ir: þor, styrk og sjálfsstjórn.11 Erfitt er að vega og meta skoðun
höfundar á þeirri hugmynd Freydísar að klæðast karlklæðum sér
til framdráttar, því að sú athöfn er svo nátengd glæp hennar að
hún verður vart aðgreind frá honum. Þótt ástæðurnar fyrir glæp
Auðar hafi verið miður göfugar vekur hún samúð höfundar og
áheyrenda vegna þess að hún er í raun og veru aðeins að rækja
þær skyldur sem bræður hennar hafa svikist um (Clover 1993:
371-72). Auk þess drepur Auður ekki fyrrverandi bónda sinn,
heldur veitir honum mikla áverka. Fyrir þann glæp Freydísar að
taka fimm konur af lífi tínir sagan ekki til neinar málsbætur;
blóðugt fjöldamorð hennar er hryllilegt, hvernig sem á það er lit-
ið. Freydís er óspektarkona sem brýtur að sönnu gegn reglum
þjóðfélagsins. Flún er útskúfuð vegna ódæðis síns, ekki vegna
þess að hún fór í karlmannsföt.
Um karlklæðnað Þórhildar Vaðlaekkju gegnir allt öðru máli.
Þórhildi er svo lýst að hún sé „forn í lund“ (11. kafli, bls. 59), og
hún hefur greinilega það orð á sér að vera forvitri, því að Guð-
mundur hinn ríki Eyjólfsson fer á fund hennar til þess að fá að
vita hvort vígs Þorkels háks Þorgeirssonar muni verða hefnt. Þeg-
ar hann kemur til Þórhildar er hún „gyrð í brækr ok hafði hjálm á
hpfði ok ox í hendi“ (11. kafli, bls. 59). Hún fer niður í fjörðinn
og virðist stækka („gerðisk heldr þrýstilig“ [11. kafli, bls. 59]).
Hún heggur með exinni í sjóinn og spáir fyrir um lát eins af son-
um Guðmundar. Eins og Helga Kress (1977: 312) og Jenny
Jochens (1991: 26, n. 31) benda á tengist klæðnaður Þórhildar lík-
lega trúarsiðum og skírskotar til sambandsins milli klæðskipta og
galdra (Ackroyd 1979: 10).12 Hins vegar er vert að gefa því gaum
að í tilviki Þórhildar, eins og Auðar og Freydísar, eru eiginmenn-
11 í Grxnlendinga sögu klæðist Freydís karlmannsfötum, en í Eiríks sögu rauda
(útg. Ólafur Halldórsson 1984; 11. kafli, bls. 430) berar hún aftur á móti
brjóstið til þess að sýna kynferði sitt; hún stærir sig af kvenlíkama sínum
jafnframt því sem hún gerir tilkall til hins karlmannlega hetjuhlutverks. Sjá
frekari umfjöllun um þennan kafla hjá Kirsten Wolf (1996).
12 Helga Kress vekur athygli á þeirri staðhæfingu Snorra Sturlusonar í Ynglinga
sögu að ergi og galdrar fari saman.