Skírnir - 01.09.1997, Page 117
SKÍRNIR KLÆÐSKIPTINGAR í ÍSLENDINGASÖGUNUM
391
irnir fjarstaddir: Þórhildur er ekkja, Auður skilin og Freydís virð-
ist vera að hugleiða skilnað. Án eiginmanns er ekki lengur hægt
að setja merkimiðann „eiginkona“ á konuna með öllum þeim far-
angri sem þeirri nafnbót er samfara. Með því að klæðast karl-
mannsfötum ávinnur konan sér vald hins ráðandi kyns og öðlast
frelsi til þess að hegða sér á annan hátt en henni myndi leyfast
sem kona. Fjarvera eiginmanns léttir af hömlum karlveldisins og
gerir konunni kleift að gangast við kvenlegri sjálfsmynd á ný.
Fjarvera eiginmanns verður líka til þess að Olöf geisli Þóris-
dóttir í Víglundar sögu (útg. Jóhannes Flalldórsson 1959) klæðist
karlmannsbúningi. Líkt og Auður, er Ólöf dæmi um konu sem
verður hetja, ekki þó með því að bregða sér í karlmannsgervi, eins
og þær Auður og Freydís gera, heldur með því að hverfa inn í
karlmannshlutverkið. Það leikur aldrei neinn vafi á um kynferði
þeirra Freydísar og Auðar; Ólöfu tekst hins vegar í sjálfsvörn að
dylja kyn sitt fullkomlega. Frá því er sagt að Jökull og Einar
Hólmkelssynir ákveða að nauðga Ólöfu, eiginkonu Þorgríms
prúða Eiríkssonar, en þeim þótti metnaður hans vera orðinn
helsti mikill í héraðinu og vildu lægja rosta hans. Dag einn þegar
Þorgrímur er að heiman ríða þeir að bæ hans. Heimakona gerir
Ólöfu viðvart um komu þeirra og hún klæðir griðkonu í möttul
sinn til þess að taka á móti ofbeldismanninum Einari, en fullvissar
griðkonuna um að hún muni ekki fá skömm af honum. Meðan
Einar talar við griðkonuna kemur bláklæddur maður með brugð-
ið sverð inn í stofuna:
Maðrinn var ekki stórr vexti, en allreiðugligr var hann. Þeir spurðu hann
at nafni, en hann nefndist Ottarr. Ekki þekktu þeir þenna mann, en þó
stóð þeim nökkurr ótti af þessum manni. (8. kafli, bls. 78)
Ottar býður þeim að ganga út og fagna Þorgrími sem sé að koma.
Bræðurnir þykjast sjá Þorgrím og leggja á flótta, en okkur er sagt
að „inn bláklæddi maðr var Ólof sjálf“ (8. kafli, bls. 78). Þótt það
sé ekki sagt berum orðum í textanum fer það ekki á milli mála að
bragð Ólafar til verndar sjálfri sér gegn kynferðislegum þreifing-
um eða þvingunum Einars vekur velþóknun, því að það er tekið
fram að þeir bræður þóttust hafa farið hina mestu smánarferð.