Skírnir - 01.09.1997, Page 118
392
KIRSTEN WOLF
SKÍRNIR
Öndvert við Auði og Freydísi fremur Ólöf engan glæp og ógnar
ekki karlveldinu á neinn hátt. En eins og í dæmi Auðar og Frey-
dísar reynist Ólöfu nauðsynlegt af hagnýtum ástæðum að taka á
sig karlmannsgervi til þess að ná árangri.
Körlum sem bregða sér í kvenmannsgervi er ekki sýnt sama
umburðarlyndi í Islendingasögunum og konum sem klæðast
karlmannsfötum. Engin karlhetja getur leyft sér að virða að
vettugi íslensku siðareglurnar um klæðaburð á miðöldum, ekki
einu sinni þegar gripið er til þess ráðs í háska að klæðast fötum
gagnstæðs kyns eins og Ólöf gerði. Vel þekkt er dæmi Helga
Njálssonar í Njálu. Eins og siður var leyfir Flosi Þórðarson kon-
um, börnum og húskörlum að ganga út úr brennunni á Bergþórs-
hvoli. Ástríður af Djúpárbakka stingur upp á því við Helga að
hún klæði hann í kvenskikkju og faldi með höfuðdúk - kvenlegri
fatnaður fyrirfinnst varla - til þess að hann geti flúið úr logunum.
Helgi færist undan í fyrstu, en lætur til leiðast. Þegar hann gengur
út með þær Ástríði og Þórhildi Hrafnsdóttur sína á hvora hlið
skipar Flosi mönnum sínum að taka og halda hinni hávöxnu og
herðibreiðu konu og bætir þannig móðgun við meingjörð. Þess-
ari frýju svarar Helgi með því að kasta skikkjunni og ganga í op-
inn dauðann.
Þegar Víglundur hinn væni Þorgrímsson, hetjan sem Víglund-
ar saga dregur nafn sitt af, fær sár á enni má hann þola sams kon-
ar smán og Helgi. Bróðir hans, Trausti, rífur af skyrtu sinni og
bindur um sárið þannig að líkist faldi. Þegar bræðurnir koma
heim heilsar þeim Þorgrímur, faðir þeirra, og kallar þá „systkin"
(14. kafli, 89). Spurningu Trausta: „Hvárn okkar kvenkennir þú,
faðir“ (14. kafli, 89) svarar Þorgrímur á þá leið að sá sem faldinn
hafi hljóti að vera kona. Víglundur svarar að bragði: „Eigi er ek
kona [...] en vera má, at skammt sé frá“ (14. kafli, 89). Síðan
hefnir hann tafarlaust ófara sinna til þess að þurfa ekki að sitja
undir dylgjum um kvenleika.
Eina undantekningin er Hermundur (öðru nafni Brandur)
Ávaldason í Vatnsdœla sögu og Hallfreðar sögu (útg. Einar Ól.
Sveinsson 1934), og ef til vill skýrist hin milda afstaða sögunnar
til kvenklæðnaðar hans af ungum aldri hans. Frá því er sagt að
hann hafi vegið Galta Óttarsson. Þorkell krafla Þorgrímsson telur