Skírnir - 01.09.1997, Page 217
SKÍRNIR SAGNFRÆÐIRANNSÓKNIR OG ALMANNAHEILL
491
er það ef enginn þekkir atburði sem orðið hafa á staðnum eða veit
nokkuð um byggðarlagið. Hvers vegna er ekki drifið í því að gera
tölvugrunn yfir sögu landsins þar sem hægt væri að finna marg-
brotnar upplýsingar um sögustaði í sem víðustum skilningi þess
orðs? Dalamenn eru með Leif heppna á heilanum, kannski vegna
bandarískra og norskra ferðamanna, en gleyma Snorra Sturlusyni
og Arna Magnússyni, sem báðir slitu barnsskónum í Hvammi í
Hvammssveit, nú eða hinum óborganlega séra Friðriki Eggerz frá
Ballará. Fólk sem leggur leið sína að Gullfossi og Geysi hefði
áreiðanlega gaman af að lesa sér til um morðið í Helludal árið
1775, að húsfreyja og vinnumaður sameinuðust um að drepa
bóndann, en fyrir útförina rann blóð úr höfðagaflinum á líkkist-
unni. Ut frá hversdagslegum mannskilningi og í ljósi nýjustu
rannsókna eru bæirnir Tindur og Miðdalsgröf í Steingrímsfirði
ekki minni sögustaðir en til að mynda Orlygsstaðir og Hlíðar-
endi.5 I Vestmannaeyjum er Tyrkjaránsins minnst á tíu ára fresti
hið minnsta og landnám þar er mikið hitamál, að ógleymdu gos-
inu árið 1973. Bæjaryfirvöld sýna fortíðinni verðskuldaða virð-
ingu. Hvernig væri að byrja svona verkefni þar? Vitaskuld er
þetta talsverð vinna, en alls ekki óyfirstíganleg fyrir nokkrar
milljónir og myndi stórefla sjálfsþekkingu þjóðarinnar. Sveitarfé-
lög hljóta að keppast um að hafa sem mest efni tiltækt um sig.
Fyrirtæki í ferðaþjónustu hljóta að sjá heiður sinn í því að leggja
sitt af mörkum, sem og önnur fyrirtæki sem láta sig sögu landsins
nokkru varða. Þegar upp er staðið verður hægt að gramsa í tölv-
um í upplýsingamiðstöðvum og á söfnum um gervallt land, en fá
lögulegar útskriftir gegn vægu gjaldi, nú eða þá að allt yrði gefið
frjálst og gert aðgengilegt á veraldarvefnum. Eitthvert efni ætti og
að vera á útlendum tungumálum á slíkum tölvugrunni, en yfir-
borðslegra af því að erlendir ferðamenn hafa sem skiljanlegt er
meiri áhuga á náttúrufari en sögu landsins. Ekkert væri því heldur
til fyrirstöðu að svona gagnagrunnur yrði nýttur til að gefa út á
5 Már Jónsson, „Eiginmaður myrtur 1775.“ Þjóðviljinn 10. maí 1989, bls. 14-15.
Um viðleitni og viðhorf bræðranna frá Tindi um aldamótin, sjá Sigurð Gylfa
Magnússon, Menntun, ást og sorg. Einsögurannsókn á íslensku sveitasamfélagi
19. og 20. aldar. Reykjavík 1997.