Skírnir - 01.09.1997, Page 219
SKÍRNIR SAGNFRÆÐIRANNSÓKNIR OG ALMANNAHEILL
493
það er sem fólk gerir breytir engu.8 Aldrei er beðið um réttlæt-
ingu fyrir slíku, en fræðimenn stöðugt krafðir svara um það hvers
vegna eigi að eyða peningum í það sem þeir eru að gera. Það nær
ekki nokkurri átt og veldur óþarfa sektarkennd eða samviskubiti,
stundum meira að segja ævarandi minnimáttarkennd. Þetta dreg-
ur úr afköstum og sviptir gott fólk starfsgleði og starfsorku, en
mál er að linni.
Stranglega unnin fræðirit eru óhjákvæmileg því án þeirra
þrífst ekki fræðileg umræða fagfólks. An fræðilegrar umræðu
verður ný þekking ekki til eða ný túlkun þeirrar þekkingar sem
fyrir er. Án nýrrar þekkingar og nýrrar túlkunar eykst ekki skiln-
ingur okkar á fortíðinni. Þá er til lítils að anda. Sama gildir um
sérhæfða fundi og hvers kyns ráðstefnur sem almenningur ýmist
getur eða getur ekki sótt, en gerir ekki, án þess að það rýri gildi
þess sem flutt er og rætt. Þetta á sömuleiðis við um sérhæfða
tölvugrunna til upplýsingaleitar, svo sem orðstöðulykil Islend-
ingasagna eða til að mynda hugsanlegt safn alls þess sem Árni
Magnússon skrifaði á seðla og blöð um handrit sín með tenging-
um á milli færslna og uppflettimöguleikum allra tegunda.
Það þýðir ekki að skrifa um hvað sem er hvernig sem er.
Framsetning efnis ræður því hvað kemst til skila og iðulega krefst
rökstuðningur fræðimanna fyrir tilteknum ályktunum og full-
yrðingum meiri nákvæmni en góðu hófi gegnir. Umfjöllunin er
þá ekki fyrir hvern sem er. Slíkri sagnfræði má ekki farga þótt al-
menningur hafi ekki áhuga á henni. Hún er heldur enginn óvinur
annarrar sagnfræði og í Skírnisgrein fyrir hálfu öðru ári um er-
lendar hræringar og íslenska sagnfræðinga gengur Brynhildur
Ingvarsdóttir of langt þegar hún fullyrðir að það sem hún með
nokkurri lítilsvirðingu skrumskælir og kallar „rannsóknarsagn-
fræði“ hreinlega útiloki „allar aðrar tegundir sagnfræði.“9 Bryn-
hildur hefur margt til síns máls þegar hún á hnyttinn hátt skil-
greinir hróplegan skort á vitund um nauðsyn vandaðrar og
8 Sbr. Nietzsche, Die fröhliche Wissenschaft, bls. 62-63 (hluti 42: „Arbeit und
Langeweile“), en ensk þýðing í The Gay Science, bls. 108.
9 Brynhildur Ingvarsdóttir, „Hvað er á seyði í sagnfræðinni?“, bls. 106. Blað-
síðutal framvegis í meginmáli.