Skírnir - 01.09.1997, Page 234
508
KJARTAN ÁRNASON
SKÍRNIR
holdgervingi þeirrar réttlætiskenndar og mannúðar sem ungur höfundur
hafði þörf fyrir að tjá; það er hinn mannfélagslegi þáttur sem öllu jöfnu
ber uppi merkingu ljóðanna:
I þessum húsum eigum við heima
í þessum húsum sem eru rauð eins og blóð Krists
rauð eins og blóð hans sem litaði hvítan krossinn
himinninn yfir húsunum er líka hvítur í dag
og um hann þjóta fuglar
eins og naglarnir sem þeir notuðu
er þeir festu hann á krossinn
og í garðinum vaxa blóm eins og tár móðurinnar
og hafið er eins og iðrun Júdasar
þegar hann reikaði útí endalausa nóttina (1958, 15)
I þessu ljóði er að finna mikilvæg tákn úr píslarsögunni: blóð Krists,
krossinn, naglana, tár móðurinnar og iðrun Júdasar. Hér eru það ekki
aðeins hús mannanna, þe. verk þeirra, sem bera sök af píslum Krists
heldur einnig náttúran og fyrirbrigði hennar - himinn, fuglar, blóm, haf.
Ljóðið lýsir ekki persónulegri afstöðu, en er þess í stað sett fram í al-
mennum búningi, og má það heita einkenni á trúarafstöðu skáldsins
fyrstu árin.
Arið 1961 var Jóhann Hjálmarsson 22 ára og fimm bóka maður, fjór-
ar frumsamdar og ein þýdd. Skáld og bóhem í Reykjavík á hjara verald-
ar, en sigldur maður og með hálfan huga útí heimi. Ungt skáld á höttun-
um eftir áhrifum frá heiminum, ungur maður að drekka í sig bókmenntir
og listir samtímans, ungur maður að upplifa lífið. Hefðu ferðir Jóhanns
legið vestur um haf, hefði hann að líkindum verið „skáld í New York“,
ekki óskylt því sem Federico García Lorca orti um. Súrrealisminn átti
réttu gleraugun fyrir skáldið unga til að skoða veröldina gegnum um
hríð. Stefnan hafði mörg andlit á sjötta áratug aldarinnar, þrjátíu árum
eftir að fyrsta ávarp hennar var sett fram. Það var ekki síst myndlist súr-
realistanna sem orkaði á Jóhann á þessum árum, líktog myndmál ljóð-
anna ber víða vitni um.
I Malbikuðum björtum (1961) heitir fyrsta ljóðið „Skógarganga" og
er ástarljóð samkvæmt skýringum skáldsins í bókarlok - ljóð ungra
skálda þóttu orðin torskilin, og Almenna bókafélaginu, útgefanda bókar-
innar, fannst vissara að biðja skáldið að semja skýringar við ljóðin. I
öðrum hluta „Skógargöngu” er þetta erindi (1961a, 7):
kona leggðu hár þitt á steina fljótsins
fætur þínir nemi við himin
englar fljúgi gegnum þokuna