Skírnir - 01.09.1997, Page 254
528
GUNNAR B. KVARAN
SKÍRNIR
Það sem aðgreindi þessa listamenn bæði frá ameríska poppinu
og ný-realistunum, var að í verkum þeirra, sem voru fyrst og
fremst málverk, birtist ríkuleg frásögn. Þeir létu sér ekki nægja að
vitna í listina eða samfélagið heldur lögðu þeir ávallt áherslu á að
skapa frásögn, sem þó er myndgerð á mismunandi hátt í verkum
þeirra. Aftur á móti áttu þeir það sammerkt með poppinu að þeir
sköpuðu ekki verk sín með hliðsjón af raunveruleikanum, heldur
út frá öðrum myndum, sem þeir skeyttu saman í nýja frásögn og
fluttu yfir á léreftið, oftast með aðstoð myndvarpa.
Alain Jouffroy hefur bent á að þessi hópur greini sig frá
bandarísku popplistamönnunum og ný-realistunum ekki aðeins
með myndefninu, heldur einnig með litnum, innsetningu mynda í
rými verksins, myndbyggingu og með samklippi ljósmyndabrota
sem þeir varpa uppá léreftið. I staðinn fyrir að láta sér nægja að
stækka og endurgera myndir, skapa þeir með, úr og í gegnum hin
myndrænu gögn, sjálfstætt tjáskiptamál, þar sem raunveruleikinn
er ummyndaður, sundurgreindur, skoðaður huglægt áður en
honum er breytt í málverk.1
Hugmyndalegur grunnur fígúratífa frásagnarmálverksins var
víðtækur og að hluta skarast hann við það sem efst var á baugi
meðal ný-realistanna og í bókmennta- og heimspekiumræðu Evr-
ópu á þessum tíma. I grófum dráttum mættist þar tvenns konar
ásetningur: Annars vegar vilji til að túlka hinn yfirþyrmandi og
flókna samtíma í tíma og rúmi. Og hins vegar sú skoðun að ein-
staklingurinn væri ekki lengur hin raunverulega forsenda verka
sinna líkt og menn höfðu trúað í gegnum tíðina og birtist kannski
skýrast í abstraktlistinni. Gagnrýnendur og bókmenntafræðingar
á borð við Roland Barthes drógu þá ályktun að frumleg sköpun í
hefðbundnum skilningi væri dautt hugtak. I framhaldi af því varð
listamönnum og gagnrýnendum tíðrætt um dauða höfundarins.
Það eina sem eftir stóð, samkvæmt hugmyndum Barthes, var að
umturna tungumálinu/myndmálinu innan frá.2 Einn megin þátt-
urinn í þeirri endursköpun var að finna upp nýjar frásagnarað-
ferðir.
1 Alain Jouffroy, Les pré-voyants. La connaissance. S.A. Bruxelles, 1974.
2 Roland Barthes, Le garin de la voix, viðtöl 1962-1980. Éditions du seuil, 1981,
bls. 153-54.