Skírnir - 01.09.1997, Page 259
SKÍRNIR
FRÁSÖGNIN í VERKUM ERRÓS
533
lesin í einni svipan. I verkum Errós er ekki um að ræða neitt stig-
veldi. Líkt og í fyrrnefndum frásagnaraðferðum listamannsins, þá
er sjaldnast gefin upp ákveðin lestrarstefna. Hvar hefst lesturinn,
hvar endar hann? Þó svo að um sé að ræða ákveðna frummerk-
ingu frá hendi listamannsins, og hann hafi sett myndina saman í
senn út frá formrænum og myndefnislegum forsendum, þá er
áhorfandinn ávallt frjáls að fara sínar eigin leiðir í lestrinum á
myndfletinum.
Það sem er þó sameiginlegt öllum fyrrnefndum frásagnarað-
ferðum og einkennir hvað sterkast myndgerð Errós - fyrir utan
tilvísanir hans í aðrar myndir - er notkun hans á myndbrotum.
Allt frá því 1958 notar Erró ávallt fleiri eða færri myndbrot til að
miðla þeim veruleika sem hann vill útlista á myndfletinum. Fyrr-
nefndar frásagnaraðferðir eru því ekki einungis tæknileg aðferð
til að koma til skila ákveðnum upplýsingum, heldur eru þær enn-
fremur leið hans til að ná utan um viðkomandi myndefni. Mynd-
mál hans hefur ákveðna merkingu í sjálfu sér.
Þessi ásetningur listamannsins kemur einna skýrast fram í
ævisögumálverkum Errós. Þar raðar hann saman fjölda mynda,
sem tengjast lífi, athöfnum og pólitísku og menningarlegu um-
hverfi mannsins. Sameiginlega gefa þær áhorfendum einskonar
heildarmynd af viðkomandi einstaklingi. Það er eins og ein mynd
nægi ekki til að lýsa djúpstæðum persónuleika mannsins; líkt og
það þurfi fjölda mynda, jafnvel mótsagnakenndra, til að ná fram á
léreftið margbreytileik einstaklingsins. Andlitsmyndirnar eru því
ekki leit að sannleik líkingarinnar.4
I þessum verkum styðst Erró við fjölda myndfræðilegra heim-
ilda: Myndir af vinum og vandamönnum viðkomandi, listaverk
eftir áhrifavalda, sagnfræðilegar upplýsingar, myndir af ákveðn-
um atburðum og auðvitað myndir af viðkomandi einstaklingum,
jafnvel fleiri en eina eða tvær. Þá safnar hann og skrásetur í þess-
um listrænu ævisögum alls kyns klisjur og hleypidóma sem fræg-
ar persónur verða iðulega fyrir. Og þegar listamaðurinn leiðir
4 Roland Barthes, Le Chambre claire, note sur la photographie, Cahiers du
Cinéma. Gallimard, seuil 1981, bls. 157-59.