Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 36

Bjöm Magnússon
í hinum kristfræðilegu hugtökum eru þessar tilfinningar lokaðar inni í
harðri skel andskynsamlegrar rökleikni. Það stafar af því, að menn hafa
viljað skýra það með skynsamlegum rökum, sem í eðli sínu var ofan
skynsemi manna. En þessi lifandi kjarni er þar, og fyrir þeim, sem
leituðust við að tjá hið ósegjanlega, var hann lifandi sannfæring, hið helga
málefni hjartans. Og ekkert sannar betur sígildi þeirra áhrifa, sem frá
Kristi stafa til mannanna, en það, að í hvaða formi sem hugsanalíf mann-
anna hefur birst, hvaða kerfi, sem mennirnir gerðu sér um lífsskoðun
sína, þá hefur mynd hans alltaf leitað sér útrásar í tjáningu, misjafnlega
skýrri að vísu, og litaðri af blæ þess hugsanaheims, sem hún birtist í. Og
það sýnir einmitt, hve hið mannlega er náið samtvinnað hinu guðlega,
hversu allir finna skyldleikann við sig jafnhliða hinu heilaga, að hinar
ólíkustu stefnur hafa fundið í honum fullkomnun hugsjónar sinnar (sbr.
Mack. J.Chr. bls. 10).
En eins og það verður ljóst af sögulegri athugun kristfræðinnar, að hið
heilaga, guðlega, knýr fram tilfinningu manns fyrir tign hans og valdi,
eins verður hitt jafnljóst, að hinir mannlegu þættir hverfa alltaf meir í
skuggann, eftir því sem menn fjarlægjast meir hinn sögulega Jesú, en
skýrast á ný, eftir því sem skilningur manna á lífi hans og starfi eykst.
Þetta bendir til þess, að dl þess að myndin verði ekki einhliða, er nauðsyn
að halda sér við hina sögulegu staðreynd: Jesú frá Nasaret. Þetta þýðir
ekki hið sama og að draga úr guðdómi hans. Því eins og á var bent, er
hvergi frumlegri tilfinningin fyrir hinu heilaga en í elstu heimildunum.
En það forðar frá ófrjóum heilabrotum um yfirskilvitlega hluti, sem í
sjálfu eðli sínu eru dæmd tíl að verða að engu (Sbr. Lúther og Schleier-
macher)
Það leiðir af framansögðu, að hér verður ekki gerð nein tilraun til að
greina milli hins „sanna” og „ósanna” í hinum kristfræðilegu kenningum.
Það er reynslan, sem gerir þann aðskilnað. Og í eðli sínu eru ýmis af
hinum kristfræðilegu deiluatriðum utan sviðs hins trúarlega, líffræðilegs
eða heimspekilegs eðlis (meyjarfæðing, líkamleg upprisa og himnaför,
eitt eða tvö eðli og viljar o.s.frv., sbr. Aulén bls. 218). Hið sígilda
innihald er það, sem trúin fínnur: Að í Kristí hefur Guð birst mönnunum
á einstæðan hátt, og sýnt með því bæði möguleika mannlegs eðlis og
návist Guðs, sem hins heilaga kærleika starfandi í manninum. Gagnvart
þessari einstæðu staðreynd er allt annað aukaatriði. Það er þetta sama,
sem birtist í fyrstu játningu Péturs: „Þú ert Kristur, sonur hins lifanda
Guðs”. I honum rætist jafnt hið æðsta hugboð mannanna um guðlega
opinberun, og birtist þeim í göfgastri fullkomnun þeir möguleikar, sem
með mönnunum búa. Ekki þannig að Guð birtíst oss allur í Kristí, heldur
þannig, að hann birtíst hvergi í mótsögn við það, sem birtist í Kristi. Og
ekki heldur þannig, að Kristur hafi sýnt oss alla þætti mannlegra
hæfileika, heldur þannig, að allt hið sannbesta í mönnunum hlýtur jafnan
að verða í samræmi við hann.
Það er á þessum leiðum, sem best verður skilið hið einstæða, sem
fólgið er í staðreyndinni: Jesús Kristur. Þeir, sem fyrir trú sína og
34