Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Síða 63

Sérkenni kristindómsins
sem þessi guðdómlegi kærleiksvilji getur fullkomnað í þeirri merkingu að
breyta því úr möguleika í fullan vemleika” (Aulén, 157).
2. Kristindómurinn talar um manninn sem líkama og sál. Hvort tveggja
er frá Guði komið, en gildi líkamans er aðeins miðað við það að vera
verkfæri sálarinnar, það er sálin, sem er hinn eiginlegi maður, sem allt er
gefandi fyrir (Mk. 8,37). Að líkamanum til er maðurinn undirorpinn
lögum efnisins og hrörnun þess. Hann er því háður hinu ytra umhverfi
sínu, og að líkamanum til ósjálfstæður í tilverunni. Þó er lítilsvirðing
líkamans ekki í samræmi við kenningu Jesú. Hann lifði ekki við meinlæti
né krafðist þess og er í því sérstakur meðal áhrifamanna um trúarbrögð
þeirra tíma. „Að Jesú undanskildum gengu allir miklir kennendur frá
Plató til Jóhannesar skírara út frá meinlætalifnaði sem sjálfsögðum
grundvelli trúarlegs lífs og skilyrði fyrir því ” (Fairweather: Epistles,
bls. 272-273, eftir Angus: The Mysteri Religions and Christianity, bls.
216n). Hann var ásakaður fyrir að lærisveinar hans skyldu ekki fasta
(Mk. 2.18). Hann át og drakk með tollheimtumönnum og syndurum. Af
samanburðinum við Jóhannes skírara í 2. kafla Matteusarguðspjall má sjá,
að hann líkir boðskap Jóhannesar við sorgarlög, en boðskap sínum við
glaðan hljóðpípuleik. Þar birtist hin bjarta lífsskoðun hans, sem er
kristindómnum eðlileg, þar sem hann er óblandinn af tvíhugulli svartsýni.
Hins vegar varar Jesús mjög ákveðið við því að meta hin jarðnesku
gæði of mikils. Hann hvetur til að safna sér ekki fjársjóðum á jörðu,
heldur á himni (Mt. 6,19). Hann hvetur fylgjendur sína til að taka upp
kross sinn og týna lífi sínu, og spyr, hvað það stoði manninn, að eignast
allan heiminn, en fyrirgjöra sálu sinni (Mk. 8,34nn). Hann hvetur mann
til að smða af hönd eða fót, sem hneykslar (leiðir til falls) (Mk. 9,43nn).
Hið efnislega má aldrei verða manninum svo mikils virði, að hann bíði
fyrir það andlegt tjón. Hér verða ekki tök á að gera grein fyrir þeim
skoðunum um gildi sálar og líkama, sem uppi hafa verið í kristninni,
sérstaklega í framhaldi af grískum og gyðinglegum hugmyndum um hold
og anda, (sarx og pnevma) en það er langt mál. Þær skoðanir eru mjög
áberandi hjá Páli, og byggjast á tvíhyggju, sem er í rauninni fjarri
kristindómnum. Þó blandast þetta allt einkennilega saman hjá Páli. Holdið
táknar þar ekki eingöngu líkamann, heldur hið lægra eðli, „syndaholdið”
er hjá honum arfur frá Adam, yfirnáttúrlegt afl, sem ekki er hægt að
leysast undan, nema fyrir hjálp Krists, hins annars Adams, sem stofnaði
nýtt mannkyn. í kjölfar þessara skoðana Páls kom svo tvíhyggja
Jóhannesarritanna, þar sem aðeins nokkur hluti mannanna eru börn Guðs,
(Jóh. 8,44; I. Jóh. 3,10) og talað er um endurfæðingu af vatni og anda
sem skilyrði fyrir inngöngu í guðsríkið (Jóh. 3,3,5; sbr. Mk. 10,14; mt.
18,3). Af þeim leiddi síðan heimsflóttakenningar og meinlætalifnaður,
sem áður er að vikið.
61