Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1994, Side 156

154
MÚLAÞING
austur og dýpra á miðin í maí og höfðu bækistöð í Búðakauptúni við Fá-
skrúðsfjörð eftir að það myndaðist. Vegna þess var reistur þar læknisbú-
staður og kapella en sjálfir byggðu þeir sjúkrahús, “Franska spítalann”
árið 1904. Forstöðumaður var Georg læknir Georgsson og samtímis var
hann franskur ræðismaður á Fáskrúðsfirði. Arið 1939 var spítalinn flutt-
ur í Hafnames við utanverðan fjörðinn og notaður sem sambýlishús. Þar
stendur hann enn, auður og yfirgefinn, svo sem önnur hús þessarar áður
kunnu og margbýlu verstöðvar.
Skammt fyrir utan Búðakauptún niðri við sjó er reitur sem geymir
jarðneskar leifar Fransmanna. Kirkjugarðurinn fór í niðurníðslu þegar
þeir voru farnir en nú hefur hann verið hreinsaður og stór róðukross er í
honum miðjum. A fótinn eru letruð mörg nöfn látinna franskra sjó-
manna. Um kirkjugarðinn varð á sínum tíma rekistefna og krafðist Kol-
freyjustaðarprestur þess að Frökkum yrði bannað að grafa menn í hon-
um en skyldaðir til að jarða þá í vígðri mold. Þeim mótbárum var þó
aldrei sinnt.
Frakkar veiddu þorsk á handfæri hér við land. Skip þeirra voru skútur,
seglskip, oft kallaðar duggur. Framan af veiddu þeir á þrímöstraðum
,,loggortum“, þá komu ,,kútterar“ og loks ,,skonnortur“, auðþekktar á
toppsegli á frammastri. Voru frönsku skipin afbragðsfleytur. Aflinn var
saltaður og ýmist fluttur í birgðaskip í Reykjavík eða fiskimennirnir
sjálfir sigldu með hann heim.
Samskipti Frakka (Fransmanna, Flandrara) og íslendinga voru yfirleitt
mjög vinsamleg. Fyrir íslenskar afurðir, svo sem vettlinga, sokka, peys-
ur, sauða- og kálfakjöt, létu þeir í té alls konar varning sem sumur var
sjaldséður hérlendis: kom, kartöflur, pompólabrauð, rauðvín og koníak.
Af viðskiptum við Fransmenn varð til sérstök mállýska. Á Austurlandi
hét hún Fáskrúðsfjarðarfranska.
Útgerð Austfirðinga var í smáum stíl fram um 1860-70 og fiskurinn
einkum veiddur til heimilisnota og sölu í sveitirnar. Yfirleitt var róið á
grunnmið en þó var hákarl, skata og lúða sótt dýpra.
Þegar rætt var um þéttbýlismyndun hér að framan var minnst á um-
svifamanninn Ottó Wathne. Hann var frá Mandal í Noregi og kom á
Seyðisfjörð til síldveiða og fleiri Norðmenn í kjölfarið. Norskl landnám
var hafið á Austfjörðum. Wathne settist þó ekki að fyrir fullt og allt á
Seyðisfirði fyrr en 1880. Þar voru þá tvö aðskilin þéttbýlissvæði, á Fjarð-
aröldu og Vestdalseyri. En með komu hans varð til það þriðja, á Búðar-
eyri, og það fjórða á Strönd. Hús Wathnes er elsta hús á Seyðisfirði og
hið fyrsta á Islandi sem búið var vatnsleiðslu og miðstöðvarhitun.