Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1994, Page 158

156
MÚLAÞING
miðum um og eftir 1890. En þegar sú hrota minnkaði fóru menn að
sækja dýpra á sömu smákænunum og þótti ýmsum Austfirðingar tefla
þar fulldjarft.
Ottó Wathne byrjaði að gera út gufuskip til þorskveiða á þessum
árum. Ekki reyndist sú útgerð vel til langframa. Konráð Hjálmarsson á
Mjóafirði keypti einnig gufuskip rétt fyrir aldamót og annað stærra
seinna.
Færeyingar reru úr landi frá Austfjörðum síðustu 30 ár 19. aldar og
allt til seinna stríðs, einkum frá Bakkafirði. Á stríðsárunum fyrri sigldu
færeyskar skútur með bátafisk frá Austfjörðum og guldu þá mikið af-
hroð. Af Færeyingum lærðu Austfirðingar að veiða þorsk á línu (eða
lóð) og markaði sú aðferð tímamót í veiðum hér við land. Línunni var
haldið uppi með kálfskinnsbelgjum eða marsvínamaga frá Færeyjum.
Beitan var síld, steinbítur (ljósabeita) eða skelfiskur. Skata og lúða var
mikið veidd á “haukalóðir”. Hákarl var allmikið veiddur í gagnvað eða
lagvað. I Seley veiddu Reyðfirðingar hákarl, skötu og lúðu.
Menn söltuðu þorsk og síld til útflutnings. Síðast á öldinni kynntist
fsak Jónsson á Mjóafirði “frosthúsum” og frystingu í Ameríku og flutti
Mjófirðingum þá vitneskju 1894. Þeir Konráð Hjálmarsson byggðu
fyrsta frystihús landsins í Mjóafirði og síðan á mörgum öðrum verstöðv-
um á landinu, m.a. átta slfk á Austfjörðum. Frystihúsin voru eingöngu
notuð til að geyma beitu og matvæli.
Skaftfellingar, Vestmanneyingar og jafnvel Suðurnesjabúar sóttu mjög
mikið til Austfjarða á uppgangsárunum 1880-1900. í allri fiskgengdinni
var mikill skortur á vinnuafli og kaup hækkaði ört, allt frá 50 kr. á mán-
uði upp í 100. í bók sinni, Aldahvörfum í Eyjum, lýsir Þorsteinn Jónsson
því hversu Vestmanneyingar græddu á því að kynnast veiðum Austfirð-
inga. “Voru það Austfjarðaferðirnar sem meira en nokkuð annað breyttu
viðhorfi einangraðra Eyjabúa í betra horf. - Um þessar mundir voru
meiri blómatímar á Austfjörðum en annars staðar á voru landi.” Þor-
steinn segir enn fremur að Eyjabúar hafi aldrei séð línu fyrr en þeir
kynntust henni á Austfjörðum um 1894; víðsýni og efnahagslegur styrk-
ur breiddist frá Austfjörðum til Eyja og sjávarþorpanna við Faxaflóa að
sögn Þorsteins.
Hvalveiðar
Norðmenn létu ekki við það sitja að veiða síld og þorsk við Island.
Árið 1883 tóku þeir að veiða hval hér við land, fyrstu áratugina við