Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2001, Qupperneq 144

í Borgarfirði eystra er eitt aí
þeim smáþorpum, sem mynduðust
í kring um siðustu akiamót og
byggðust að miklu á sjávarafla
Þar man ég fyrst eftir mér.
Foreldrar míoir voru bUfaíæk
ir. Faðir minn stundaði j&fnum
ðöndum sjómennsku og daglautu
vinnu, eftir því sem gafst, en áður
en nokkur samtök mynduðust með
verkafólki, voru daglaun svo rýr,
[ að afkoma þurrabúðarfólks hlsut
1 að mestu að byggjast á sjónum.
En satt að segja var myndun
fjármagns harla lítil. Allir voru
fátækir — aðeins ofuriítið mis
jafnlega fátækir. En sveitarbrag-
ur var ágætur. Hver reyndi að lið-
siima öðrum aí fremsta megni.
Fólkið miðlaði á miHi sín, oft af
iitíum föngum, góðíúst og ntegju
b samt.
Þá var ekki um annað að gera
en árabáta til sjóeóicnar. Fleslir
i voru þeir sexrónir, faereyskir, en
t ekki svo stórir, að langt yrði sótt
| á þeím út á opið haf. Hinir allra
£ stæretu fiutu með tvær lestir, en
. Eestir voru minni.
Fiskivon var þar fyrr en kom-
ið var út úr firðinum, eittbvað
i suður og út af Haínarbjargi, oft
alllangt. Þegar leið á sumar, kom
þó oft fiskur í fjörðinn, og var
þá reynt að taka mannlega á móti
á meðan þau höpp gáfust.
Einu sinni kom fiskur með
fyrsta móti inn í fjörðinn. Varð
þá handagangur i öskjunni
að nýta aflann, og vonin blakjði
vængjum. Þetta gæti hafa verið
1900, en ekki skal það staðhæft.
En Adam var ekkí lengi í Para-
dís. Binn morgun snemma kom
brezkur togari öslaði Snn á íjörð-
inn. Tók hann þegar að toga þar
fram og aftur, spúandi koisvort-
um mekki og hrukku róðrarbát-
arnir fyrir. Ekki var einu sinut
unnt að sjá naín og númer skips
ins — þeir kunnu, Bretar, að hylji
slikt í þá da-ga. Heímamenn urðu
að horfa á þessar aðfarir i tvo
daga, án þess að geta nokkru
varizt, enda ekki herskáir. Margt
var skrafað, og varla hafa bað
allt verið bænir fyrir sálum þess
ara illmenna, sem hrifsuðu þarna
björgina og lífsvonina frá fátæku,
meinlausu fólki fyrir augunum á
því.
Eitt varðskip höfðu Damr hér
víst Islands Falk þá. En það hrökk
víst íslands Falk þá. En þaö hrökk
skammt á aHa strandlengjuna,
jafnvel þótt ekki hefði brostið
skyldurækni og árvekni. En þvi
síður sem nokkuð þótti á þetta
skorta. Samt var nú þetta veldis-
tákn Dana það, sem fólk varð
helzt að vænta sér hjáipar af. En
auðsótt var hún ekki. Enginn vissi.
Bátur við bryggju i Borgarfirði Bakkagerðisþorp i baksýn.
hvar Fálkinn var niðurkormnn, og
sími var ekki nær en á Seyðisfirði
Samt var ákveðið að senda þang
að mann að spyrjast fyrír unt
varðskipið, og lagði hann af staí
eldsnemma að morgni hins þrtðjs
dags togarans í firðinutn gang
andi yíír fjöli og firnindi Segir
ekki meira af honum að sinni.
Þegar leið að hádegi þessa dags
var farið að þykkna svo í mönn
um í landi að sjá aðfarir togarans
að þeím þótti ekki vært lengur
Tveir ungir menn áttu nýfengna
selariffla. Vopnuðust þeir nú, og
gengu sinn hvoru megin fjarðar
ins, annar á Hofstrandarhamar
inn, en hinn á Geitavíkurtang
ann. Skaut þegar sá, sem var nær
togaranum, og sneri hann þé und
am. En þar hóf hinn skothriðina
Skutu þeir nú S gríð og ergi og
létu ekki icngra miili en timann
sem það tók þá að hlaða rifflana
Varð togarinn þá að hypja síg ti)
hafs. En þegar rifflamir drógu
ekki lengur, var eimpípan þeyt!
þrisvar eins og þegar strandferða
skip er að kveðja.
En það er af sendimanninum
að segja, að þegar hann kom aí
sinni ströngu göngu til Seyðis
fjarðar, lá „Fálkinn" þar við
bryggju. Hafði hann verið hvfid
ur þar siðustu þrjá dagana.
Borgfírðingar urðu ekki beire
varír í firðinum framar þetta sum
ar. Fór fáum árum siðar að halla
undir fæti með útgerð þeirra eft
ir hóflausa rányrkju á miðunum
Um og upp úr 1920 nálgaðist þar
ördeyðu. Nú er Borgarfjörð
ur farinn að lifna allvel við aft
ur enda er þar undirlendi meira
og betra en í öðrum fjörðum
eystra, og nú er gætt öllu betur
landhelginnar en áður var.
Því má við bæta, að nýlega
sagði Eyjóifur Hannesson, hrepp
stjóri Borgfirðinga, mér það, að
sézt hefði enskur skipstjóri úti í
Englandi taka útflatta riffiikúiu
úr vasa sínum og segja, að þetta
va-ri minjagripur frá Borgfirðing
um. Þetta gæti verið satt, því að
önnur skyttan sagði mér. fáum
árttm eftir atburðinn, að þeir
liefðu séð kúlur springa á skrokki
og reykháf togarans. En reykháf
urinn var aðalskotspónn þeírra
félaga
Ekki kemur mér fil hugar, að
frásögn þessi só neitt einsdæmi
um samvizkusemi Breta i fslenzkri
landhelgi, en líkiega fremui tékn-
ræn. Er því engin furða, þótí
þcim, sem ólust upp i slíku and
rúmslofti, væri þungt í skapi á
meðan stóð k hinu kunna þorska-
stríði.