Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2013, Blaðsíða 75

Uppeldishugmyndir Rousseaus (kynjafræðilegu Ijósi: Afturhaldssemi, kvenfyrirlitning eða byltingarkennd framsækni?
réttlætti nauðgun í hjónabandi, sem sumir
telja dekkstu hliðina á hugmyndum hans
(Darling o.fl. 1994, 115, 129). Þó að hug-
myndir Wollstonecraft hafi mætt mikilli
andstöðu í Englandi og ýmsir telji gagn-
rýni hennar dæmigerða skynsemishyggju
upplýsingarinnar (sjá Martin, 1985, hér
síðar) er ljóst að mikið af hugmyndum
hennar er enn í fullu gildi.
Hvers vegna eru hugmyndir
Rousseaus um menntun
Sophie oft þaggaðar?
Rousseau taldi kynjamun vera mikilvæg-
asta muninn milli einstaklinga. Gagnstætt
Platon, sem í verki sínu um ákjósanlega
skipan samfélagsins, Rikinu, skipti eðli
fólks í þrennt eftir stétt, en taldi kynferði
ekki skipta máli, gerir Rousseau lítið úr
stéttamun og setur fram tvíþætt mann-
legt eðli eftir kynferði (Darling og Van
de Pijpekamp, 1994). Það er því afar for-
vitnilegt hvers vegna menntun Sophie
er oft sleppt í umræðu urn uppeldishug-
myndir Rousseaus, en algengt er að talað
sé ýmist um barnið eða drengi þegar Emile
eða uppeldishugmyndir Rousseaus eru til
umræðu. Því má velta fyrir sér hvort hug-
myndirnar um menntun Sophie þyki svo
afleitar að fræðimenn telji sig gera konum
greiða með því að fjalla ekki um þær. Ji-
mack(1983) telur að hugmyndir Rousseaus
um menntun Sophie séu eins ófrumlegar
og þær um menntun Emiles séu frumlegar
og því telur hann í lagi að sleppa þeim
þegar rætt er um hugsun eða uppeldis-
kenningar Rousseaus (bls. 12). Þessu eru
aðrir ósammála þar sem menntun Sophie
verði að vera öðruvísi en Emiles til að
hjónabandið haldist. Til að Emile finni sig
skyldugan til að sinna heillandi og háðri
eiginkonu sinni og til að hún villist ekki af
leið og verði sátt við að vera húsmóðir og
móðir (Darling o.fl., 1994, bls. 124). Martin
(1985) telur það einnig vafasaman greiða
við konur að þagga þessar hugmyndir
niður þar sem konur eigi rétt á að skilja
hvers konar kvenímyndir hafa komið
fram í menningarsögunni, bæði jákvæðar
og neikvæðar, og vitnar í Adrienne Rich
1979, á ráðstefnu kennara á upphafsárum
kvenna- og kynjafræða:
Hvað þarf konan að vita? Þarf hún ekki sem með-
vituð vera er skilgreinir sig sjálf að vita eitthvað
um eigin sögu, um sína hápólitísku Iíffræði, um
skapandi starf formæðra sinna, um vinnubrögð
og völd í gegnum tíðina, um sögu kvennahreyf-
inga og hvernig kvenfrelsisröddin hefur kafnað.
An slfkrar þekkingar lifa konur og hafa lifað
án samhengis, auðmótanlegar í þá farvegi sem
ímyndunarafl karlmannsins krefst, firrtar eigin
reynslu af því menntun okkar endurspeglar hana
ekki eða lítilsvirðir. Að mínu mati er það ekki líf-
fræðin heldur vanþekkingin á okkur sjálfum sem
er lykillinn að valdaleysi okkar.
(Adrienne Rich, 1979, bls. 240.
Þýðing: Guðný Guðbjörnsdóttir, 1988)
Martin og fleiri hafa bent á að hlutverk
Sophie er flóknara en það að vera undir-
gefin eiginkona. Hún á að efla Emile sem
samfélagsveru með ást sem er lykilatriði
til að hann verði trúverðug manneskja,
bæði ábyrgur eiginmaður og borgari. Hún
á einnig að halda honum við efnið siðferði-
lega og stuðla að því að hann verði heill
bæði í einkalífi og í stjórnmálum (Morgen-
stern, 1995).
Martin (1985) telur það mikinn mis-
skilning á uppeldishugmyndum Rous-
seaus að hægt sé að nýta einungis hug-
myndir um menntun Emiles fyrir kenn-