Orð og tunga - 01.06.1997, Side 59

Orð og tunga - 01.06.1997, Side 59
Ásta Svavarsdóttir: Innri skipan orðsgreina 47 (7) Dæmi 1 Notkunardœmi 2 Skýring (dönsk þýðing dæmis eða hluta þess) 3 Heimild (8) Notkun 1 Staða í málinu (ýmis tákn) 2 Notkunarsvið a. fagorð b. málsnið 3 Stíl- eða merkingarblær 4 Útbreiðsla (landshluti) Um marga þessara þátta er fjallað í öðrum greinum svo hér verður ekki farið nánar í eðli þeirra og einkenni, heldur einungis litið á stöðu þeirra í flettunum. Fyrstu atriðin eru sameiginleg nánast öllum flettum og koma fram í þeirri röð sem taflan sýnir: Fremst stendur sjálft flettiorðið (1) og á eftir því eru gefnar upplýsingar um beyg- ingu (2), þó aðeins í ósamsettum orðum. Hún er ýmist sýnd með endingum, heilum beygingarmyndum eða öðrum beygingarvísum eftir því sem þurfa þykir hverju sinni. Þannig eru beygingarmyndir með einhvers konar stofntilbrigðum birtar í heilu lagi en í veikum sögnum með þátíðarendinguna -aði er sérhljóðið a látið duga til að sýna beyginguna. Því næst cv framburður (3) allra uppflettimynda, bæði flettiorðs og helstu beygingarmynda, sýndur með hljóðritun ásamt algengum framburðartilbrigðum. Loks er y firleitt gerð grein fyrir orðflokki með skammstöfun (4) 1 og oft er einnig um einhvers konar undirflokkun (4)2 að ræða. Auk þess má víða finna athugasemdir um stöðu orðs eða hlutverk (4)3. Ýmis flokkunaratriði koma við sögu í liðskiptingu orðsgreina og þau getur því bæði verið að finna í hinum almennari hluta flettunnar og í einstökum liðum hennar. Auk ofantalinna atriða fá öll orð skýringu (5) af einhverju tagi. Langoftast er það merkingarskýring, þ.e.a.s. dönsk þýðing orðs eða merkingarskilgreining á dönsku (5)2. Á undan henni fer oft íslenskt samheiti eða stutt umritun í sviga (5)1, ekki síst þegar orð hefur fleiri en eina merkingu og er þá gefið eitt samheiti fyrir hverja þeirra. í stað merkingarskýringar eða til viðbótar henni fá sum orð annars konar skýringu (5)3, t.d. á hlutverki þeirra eða stöðu í málinu. Þetta er einkum áberandi í greinum um orð sem fyrst og fremt gegna málfræðilegu hlutverki en hafa ekki fasta, sjálfstæða merkingu, t.d. forsetningar eða fomöfn. Loks er stundum vísað til annarra orða um skýringu (5)4. Þar sem merking og notkun er iðulega margþætt er lýsing margra orða liðskipt og orðin fá því í raun og veru fleiri en eina skýringu. Tilbrigðum í merkingu getur svo fylgt munur af öðmm toga, t.d. á formlegum og setningarlegum eiginleikum, og innri skipan flettunnar ákvarðast því oft af hvoru tveggja eins og við sjáum dæmi um hér á eftir. Aðrar upplýsingar em ekki veittar eins skipulega. Bæði er talsverður munur á því frá einni orðsgrein til annarrar hvaða atriðum eru gerð skil og einnig er nokkuð misjafnt hvar í flettunum þau koma fram. I flestum greinum eru þó sýnd ýmiss konar orðasambönd (6), þ.á m. orðatiltæki og málshættir sem em þá merkt sem slík. Að jafnaði fá orðasambönd sérstaka skýringu. Ennfremur eru víða birt notkunardœmi
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Orð og tunga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.