Skagfirðingabók - 01.01.2002, Blaðsíða 175

ELDJÁRNSÞÁTTUR
að Laufási í fardögum en þaðan að Grenjaðarstað í september.
Við Laufási tók þá nýnefndur Jón Egilsson, móðurbróðir Ragn-
hildar Tómasdóttur, og hjá honum er hún talin til heimilis
1769.82 Hún giftist nokkrum árum seinna og er úr sögunni en
Kristínar dóttur þeirra Eldjárns verður getið í drögum að
niðjatali hans.
Barneignin varð til þess að Eldjárni var vísað úr skóla veturinn
1768—69, sem vænta mátti. Samkvæmt venju var hann tekinn
aftur í skólann næsta ár og útskrifaðist vorið 1770.
Artalið 1770 er oft talið marka upphaf upplýsingaraldar í Is-
landssögunni en það var annars konar upplýsing en flóðlýsing
okkar tíma, sem enga mannlega athöfn lætur ólýsta. Enn gat
það hent að menn fæddust, bollokuðu, gætu börn og dæju
drottni sínum án þess að komast á nokkra skrá, nafnlausir, eins
og þeir hefðu aldrei lifað. Eftir að Eldjárn útskrifaðist hverfur
hann sjónum allra helstu skrásetjara íslenskrar persónusögu.
Jón Espólín, Gísli Konráðsson, Sighvatur Grímsson, Hannes
Þorsteinsson og Páll Eggert Ólason — enginn þeirra kann
nokkuð að segja af Eldjárni næstu árin eftir 1770.
Einn sagnaritari segir raunar örstutt frá tilvist Eldjárns á
þessum árum, séra Pétur Guðmundsson í Grímsey: „Utskrifað-
ur úr Hólaskóla 1770, varabiskupsskrifari á Hólum til 1779“,
segir hann.83 Ekki er nú kunnugt um nein skjöl sem styðji
þessa sögn, en séra Pétur var skagfirskur að ætt og hefur haft
traustar heimildir um líf Eldjárns.84 Aðurnefnd tengsl Hall-
gríms Eldjárnssonar og Gísla Magnússonar hafa orðið til þess
að biskup tók Eldjárn í sína þjónustu.
Það hefur varla verið mikið starf að vera „varabiskupsskrif-
ari“ en sveinn Gísla biskups hefur Eldjárn verið, hlaupið í
skarðið fyrir biskupsritara og líklega verið í förum bæði með
biskupi og fyrir hann og meistara Hálfdan Einarsson. A efstu
árum biskups „sótti að honum óstyrkur j þeirri hægri hendi,
sjóndepra, fótaveiki og heyrnardeyfa", svo að hann var naumast
173