Orð og tunga - 01.06.2017, Blaðsíða 20

10 Orð og tunga
handrit Sveinbjarnar voru efni doktorsritgerðar Christians A. Wolf en
hann taldi þau skrifuð með fyrirmynd í ritum R.K. Rask frá 1818 og
1832. Wolf telur hugsanlegt að Sveinbjörn hafi ætlað skipulegri hluta
skrifa sinna til kennslu en hin brotakenndari hafi verið fyrstu drög
hans (Christian A. Wolf 1977:ix–xv og 214–220). Ekki er ljóst hvort
hann studdist við þessi skrif sem kennsluefni í íslensku en þó verður
það að teljast líklegt. Af bréfaskriftum fyrrum lærisveina sést að þeir
vissu af þeim og töldu miður að þau skiluðu sér ekki í útgáfu. Þannig
sagði í bréfi Jónasar Hallgrímssonar sem hann skrifaði Konráði Gísla-
syni frá Reykjavík í mars 1841 (Haukur Hannesson, Páll Valsson og
Sveinn Yngvi Egilsson 1989:66):
Hvað líður þér og skólanum? Scheving karlinn þráir þig ‒
íslenska málfræði vantar okkur umfram allt ‒ Egilsen hefur
einhvurn veginn ekki tök á að búa hana til. Félagið verður að
láta prenta ef þú nennir að semja.
Björn Gunnlaugsson (1788–1876) varð stúdent úr heimaskóla hjá Geir
biskupi Vídalín 1808 en fór nokkrum árum síðar utan til há skóla-
náms í stærðfræði og lauk þar lærdómsprófi. Hann gerðist kenn ari
við heimkomuna og kenndi alla tíð stærðfræði, landafræði, dönsku
og íslensku við Bessastaðaskóla. Björn stundaði árum saman land-
mæl ingar á Íslandi og var uppdráttur hans af landinu gefinn út 1844.
Hann skrifaði einnig um tímatal, stjörnufræði og heimspeki (Páll
Eggert Ólason 1948:217–218).
3.2 Íslenskukennsla í Bessastaðaskóla
Um fyrsta vetur skólastarfsins á Bessastöðum 1805–1806 eru fáar
heim ild ir eins og áður var vikið að enda höfðu þá engin fyrirmæli
bor ist um stundaskrá eða fyrirkomulag kennslunnar. Skólaárið 1806–
1807 kenndi Guttormur Pálsson aðjunkt grísku og íslensku í báð um
bekkjum, sögu sameiginlega báðum bekkjum en landafræði aðeins í
neðri bekk. Íslenskukennslan, þ.e. „Isl. Stilövelse“, átti þrjá tíma viku-
lega í hvorum bekk sem fyrr sagði. Kennarar skrifuðu frá upp hafi
þessa skólaárs mánaðarskýrslur á dönsku um skólastarfið og voru
þær sendar biskupi og þaðan til Skólastjórnarráðsins. Skýrslur Gutt-
orms voru ítarlegar og bregða ljósi á íslenskukennsluna hjá honum
þennan vetur og fer hér á eftir ágrip þeirra (Bps. 1a).
Fyrsta mánuðinn las Guttormur nemendum í neðri bekk kafla úr
tunga_19.indb 10 5.6.2017 20:27:29