Orð og tunga - 01.06.2017, Page 93

Haraldur Bernharðsson: Jón Thoroddsen og málstöðlun 19. aldar 83
bréfi sem Jón skrifar Gísla úr Flatey 1851 (bréf 1851-02-06; staf setning
samræmd hér; sbr. útg. Más Jónssonar 2016a:118–121):
Það álít ég eitt af vinarmerkjum þínum að þú hefur sagt
mér kosti og löst á Pilt og stúlku. Þú hefur ekki sagt annað en
það, sem ég fi nn að er satt , að nokkuð er nýtt í því kveri, en
fl eira ábótavant, og hið sama veit ég að þú munir segja þó þú
á prenti minnist á þett a ómerkilega rit.
Vinátta Jóns Thoroddsens og Gísla Brynjúlfssonar entist meðan báðir
lifðu eins og sjá má af bréfum Jóns til Gísla í NKS 3263 4to í Konung-
legu bókhlöðunni í Kaupmannahöfn (sjá bréfaskrá hér á eftir).
Jafnframt útgáfu Norðurfara og samningu Pilts og stúlku gaf Jón út
kvæðasafnið Snót með Gísla Magnússyni. Þar höfðu þeir félagar safnað
á eina bók ljóðmælum eftir íslenska höfunda frá síðari tímum og var
safnið prentað í Kaupmannahöfn 1850 (sama ár og Piltur og stúlka).
Snót varð feiknarlega vinsæl, seldist fl jótt upp og gáfu þeir safnið
út aft ur mikið aukið í Reykjavík 1865 (tveimur árum áður en önnur
útgáfa Pilts og stúlku kom út); 3. útgáfa kom svo 1877 eft ir dag Jóns.
Gísli Magnússon (1816–1878) varð stúdent úr Bessastaðaskóla 1839
(og hefur því verið samtíða Jóni þar tvo vetur) og las síðan málfræði
við Kaupmannahafnarháskóla en lauk aldrei prófi . Hann kenndi
við Bessastaðaskóla 1845–1846 í fjarveru Sveinbjarnar Egilssonar,
en var aft ur í Kaupmannahöfn 1847–1850. Í Kaupmannahöfn vann
Gísli að (forn)íslenskri-enskri orðabók Richards Cleasbys, var forseti
Fjölnis félagsins um tíma og sat í stafsetningarnefndum félagsins
ásamt Konráði Gíslasyni, Brynjólfi Péturssyni, Brynjólfi Snorrasyni
og Halldóri Kr. Friðrikssyni. Þá var Gísli ábyrgðarmaður sjöunda ár-
gangs Fjölnis 1844 þar sem horfi ð var frá framburðarstafsetningu og
breyt ing arn ar kynntar með greinargerð Konráðs Gíslasonar („Um
staf setninguna á þessu ári Fjölnis“ 1844). Gísli kenndi við Lærða skól-
ann í Reykjavík frá 1850 til æviloka (Páll Eggert Ólason 1948–1952,
2:70, Aðalgeir Kristjánsson 1999:283, 314–316, 331–333). Bene dikt
Gröndal segir í Dægradvöl (2014:141) að Gísli hafi verið vel að sér og
notið virðingar sem kennari en hann hafi verið allsérvitur og mjög
hneigður til fornyrða.
Jón átti í bréfaskiptum við tvo af Víðivallabræðrum, Brynjólf
Pét urs son, Fjölnismann og stjórndeildarforseta (1810–1851), og
Jón Pétursson háyfi rdómara (1812–1896) (sjá um þá hjá Aðalgeiri
Kristjáns syni 1998a, b), en einnig skrifaðist hann á við Jón Sigurðsson
for seta (1811–1879) og Guðbrand Vigfússon málfræðing (1827–1889).
tunga_19.indb 83 5.6.2017 20:27:44