Orð og tunga - 01.06.2017, Blaðsíða 23

Alda B. Möller: Íslenskukennsla í Bessastaðaskóla … 13
meðal þeirra hefði komið fram eindregin ósk um að læra þýsku í stað
íslensku. Lektor skrifaði stiftsyfirvöldum bréf um þetta en Jón hóf
þýskukennslu þegar í stað. Í bréfi lektors voru röksemdir kennarans
raktar og nefnt að Skólastjórnarráðið leyfði breytingar á stundaskrá.10
Næstu vetur var íslenska aðeins kennd í neðri bekk með
þýðingum úr Konungsskuggsjá. Kennari leiðrétti texta og las
þeim loks hinn upp runa lega íslenska texta sem þeir skrifuðu
niður til hliðsjón ar. Nem endur skrifuðu líka stuttar ritgerðir um
tiltekið efni en kennari las yfir og vakti athygli nemenda á villum
í málfari og efni. Jón orðaði það svo í skýrslu sinni: „derpaa har
ieg giennemlæst deres Udarbeidelse, og giört dem opmærksomme
paa de saavel formale som materielle feil“. Stundum var lesið úr
danskri sögubók en nemendur þýddu á íslensku. Í undirbúningi
prófa voru íslenskutímarnir notaðir í upp rifjun annarra námsgreina
(Bps. 1b). Þýskukennslan lagðist af tveim ur árum síðar og var þá
aftur farið að skrifa íslenska stíla í efri bekk. Til er stundatafla
skólans veturinn 1810–1811 og samkvæmt henni var íslenskur
stíll kenndur í báðum bekkjum þrisvar í viku (Bps. 2a). Stundum
fengu nemendur ritgerðarefni (et kort Thema), t.d. um skemmtanir
nor rænna fornsagnapersóna sem þeir skrifuðu um á íslensku en
kenn ari benti þeim síðan á málfars- og efnisvillur: „Disse have ieg
siden kritiseret og rettet, saavel i henseende til materiale og form
som sprogfeilene.“ Haustið 1814 fóru efribekkingar fram á að fá að
læra landafræði í stað íslensku og veitti biskup samþykki fyrir því
þannig að næstu árin var íslenska aftur aðeins kennd í neðri bekk
en allir nemendur tóku þó áfram vorpróf í íslenskum stíl (Bps. 2a).
Haustið 1816 tók Árni Helgason dómkirkjuprestur við íslensku-
kennsl unni og kenndi í þrjú ár. Hann skrifaði ætíð mjög stuttar skýrsl-
ur og um íslenskuna sagði hann venjulega: „Islandske Stil övelser
haldtes 3 Timer ugentlig í hver klasse og Examinatoria í hver uge“
(Bps. 2a). Í skýrslu lektors í skólabyrjun 1818 kemur fram að nemendur
hafi æft sig í að skrifa latneska og íslenska stíla áður en eiginlegt
skólastarf hófst og í skýrslu sr. Árna að vikulega hafi nemendur þýtt
úr latínu á íslensku og hafi svo fengið leiðbeiningar í því sem aflaga
fór í íslenskum beygingum og orðavali: „… bleve Disciplene giort
opmærksomme paa Feil i Oversættelsen som i det Islandske Sprogs
vendinger og valg af Ord“ (Bps. 2b). Skýrslur um skólastarfið urðu
10 Bréf dagsett 30. nóv. 1807. Bréfi ð endar þannig: „… at Stift sövrigheden behageligst
ville tillade at fornemte Islandske Stilövelser 3 gange om ugen for IIden Classe
maatt e forandres til det tij ske Sprogs Læsning“.
tunga_19.indb 13 5.6.2017 20:27:30