Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2017, Blaðsíða 110

109
viðburði til að minnast byltingarinnar en voru nú frekar einangraður hópur
í samfélaginu. Árið 1977 gagnrýndi Verkalýðsblaðið „[h]átíðahöld Brésneff-
vina MÍR í Reykjavík“ og sagði MÍR ekki lengur styðja „við bak þeim
öflum sem efla vilja vitund verkalýðs á Íslandi og leiða hann til sósíalískrar
byltingar“ heldur væru samtökin nú leppar sovéskra heimsvaldasinna.74
Árið 1987 voru aðstæður allt aðrar, Íslendingar af öllum stjórnmálaskoð-
unum fylgdust af áhuga með umbótum Gorbatsjovs í Sovétríkjunum og
Árni Bergmann, þá annar ritstjóra Þjóðviljans, skrifaði leiðara með titlin-
um „Rússneska byltingin og við“ þar sem hann sagði „þróun rússnesku
byltingarinnar og sovésks samfélags [varð] miklu mótsagnakenndari en
menn í fyrstu gerðu ráð fyrir.“ Árni fjallaði bæði um afrek og glæpi sovét-
stjórnarinnar sem hann sagði með réttu hafa haft „neikvæð áhrif á alla
sem höfðu hugann við grundvallarbreytingar á þjóðfélaginu.“ En rauði
þráður inn í umfjöllun Árna og Þjóðviljans var þó bjartsýni um að framund-
an væru betri tímar fyrir Sovétríkin og þar af leiðandi heimsbyggðina alla,
því „umbótahreyfingin er um leið friðarhreyfing“ og höfðaði þess vegna
til þeirra sem fylgdust vel með vígbúnaðarkapphlaupinu og þeirri viðleitni
stórveldanna að stemma stigu við því á síðari hluta níunda áratugarins.75
Sjötíu ára afmælið árið 1987 var síðasta stórafmæli rússnesku byltingunnar
sem haldið var upp á áður en Sovétríkin hrundu árið 1991. Síðan þá hefur
afmælisins að sjálfsögðu áfram verið minnst víða um heim, þó á allt öðrum
forsendum en á meðan Sovétríkin voru við lýði.
ú T D R Á T T U R
„Lítilmagnans morgunroði?“
Þættir úr sögu byltingarafmæla
og 7. nóvember hátíðahalda íslenskra sósíalista
á tuttugustu öld
Afmæli rússnesku októberbyltingarinnar hefur alla tíð verið haldið hátíðlegt, í
Sovét ríkjunum og víða annars staðar. Bolsévikar gerðu sér frá upphafi grein fyrir
mikilvægi þess að skapa grundvallargoðsögn um októberbyltinguna í heimalandinu
og ekki leið á löngu áður en sósíalistar víða um heim hófu að halda 7. nóvember
hátíðlegan. Þessi grein skoðar hlutverk byltingarafmælisins í áróðurs- og útbreiðslu-
starfi Sovétríkjanna á Íslandi á tuttugustu öld. Eftir stuttlega yfirferð á 7. nóvember
hátíðahöldum á fyrri hluta tuttugustu aldar er sjónum beint að kalda stríðinu og því
74 Verkalýðsblaðið, 2. nóvember 1977, bls. 4.
75 Þjóðviljinn, 8. nóvember 1989, bls. 8.
„LÍTILMAGNANS MORGUNROðI?“