Saga - 2010, Qupperneq 185

„Tímatalsrabb“ og gaf undirtitilinn „Dr. Ólafía einarsdóttir brýtur í blað“.
Svo merkilegt sem það er um rithöfund sem var einkum að fást við það á
þessum árum að skrifa leikrit með talsverðu absúrd-sniði þá ber greinin
glöggt vitni um að hann hefur lesið bókina af skilningi og kunni afar vel að
meta hana sem heildstæða rannsókn. Nú vildi ég helst fá að vitna í þessa
grein alla af því að hún er svo skemmtileg. Það verður mér ekki leyft hér, en
ég ætla samt að byrja á byrjuninni:36
Af fróðlegum skinnum í Árnasafni er eitt sem eftilvill skiftir máli meir
en nokkurt einstakt annað þar í húsinu. Má til sanns vegar færa að
þetta bókfellsblað sé forsenda þess að obbinn af hinum blöðunum
urðu til. Að minstakosti er óhætt að segja að án þessa blaðs hefði
sagnfræði á Íslandi verið vonlítið fyrirtæki og þarmeð lítt gerlegt að
samanskrifa trúlegar íslendíngasögur. Skinnblað þetta er í safninu
merkt auðkennisbókstöfunum AM 732a, VII 4°. Blaðið ber þess ýmis
merki, þarámeðal í fornlegri leturgerð, að hér sé um að ræða forgam-
alt plagg, sumir fróðir menn telja að ekki sé annað jafngamalt í safn-
inu. Þetta er páskatafla, talbyrðíngur settur upp með prikstöfum í
reiknigrindarformi svipað abacus, til útreikníngs á tímatali.
Síðan rekur Halldór hvernig Íslendingar hafa flaskað á því að skilja margt í
tímatali fornrita sinna af því að þeir hirtu ekki um að kynna sér evrópsk
miðaldafræði, nema helst Jón Jóhannesson sem skrifaði fyrstur Íslendinga
af skilningi um tímatal Gerlands, sem miðaldafræðingar kannast við. Svo
heldur Halldór áfram:37
Nú hefur íslendíngur enn rekið sliðruorðið af löndum sínum í bili svo
um munar með því að láta á prent rannsóknir sínar á því undir -
stöðuatriði íslenskrar sagnfræði sem tímatalssetníngin myndar. Höf -
undur inn er úng kona, frú Ólafía einarsdóttir …
Síðan stiklar Halldór yfir mörg meginatriðin í rannsókn Ólafíu, kemur
furðumiklu fyrir á örfáum blaðsíðum og sýnir engan sérstakan áhuga á því
hvort Íslendingar samþykktu kristnitökuna árinu fyrr eða síðar. Hann rek-
ur til dæmis niðurstöðu frumlegrar túlkunar Ólafíu á Prestssögu Guð -
mundar góða í Sturlungu. Þannig sýnir Halldór, fyrstur Íslendinga á prenti,
að hann skildi hvað Ólafía hafði verið að gera. Þó leyfir hann sér ýmsa
skemmtilega útúrdúra. Hér verður að nægja að nefna einn. Hann lofar Ara
fróða fyrir að hirða „í aungvu um fyrirskipað kaþólskt snakk“ og fyrir að
kalla Ólaf Haraldsson Noregskonung „enn digra“, en aldrei hinn helga,
atriði sem Halldór átti eftir að nefna síðar. Svo kemur hann að ummælum
Ara um Ingólf landnámsmann í Reykjavík. Honum finnst hann fáorður um
þennan upphafsmann byggðar á landinu og segir:38
heiðursdoktor 185
36 Halldór Laxness, „Tímatalsrabb. Dr. Ólafía einarsdóttir brýtur í blað“, Tímarit
Máls og menningar 27:1 (1966), bls. 31.
37 Sama heimild, bls. 33.
38 Sama heimild, bls. 38.
Saga vor 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 11.5.2010 12:53 Page 185