Saga - 2010, Page 190

inga sem telja að skörungurinn Sigríður sé tilbúin með öllu og sótt í heim
bókmennta. Hún færir rök fyrir því að kvenskörungar, eins og Guðrún
Ósvífursdóttir, hafi verið til meðal norrænna kvenna. Hér sem oftar tengir
Ólafía saman íslenska og norska miðaldasögu, Sigríður stórráða er nátengd
sögu Ólafs Tryggvasonar Noregskonungs.
Konungasögur
Ég ætla þá að víkja ögn nánar að umfjöllun Ólafíu um konungasögur og
tengist þetta efni enn framlagi hennar til norskrar miðaldasagnfræði. Ólafía
myndar sér iðulega rökstudda skoðun um stöðu sagnanna, hverrar sögu um
sig, kannar hvað vakti fyrir þeim sem segja frá og hvaða tilgangi sérhver
saga skyldi þjóna. Ég mun aðallega koma að þessu síðarnefnda. Haraldur
hárfagri telst venjulega vera upprunninn á Vestfold við Víkina, þ.e.a.s. við
Óslóarfjörð, en í áðurnefndri grein frá 1971, „Harald Dovrefostre af Sogn“,
segir Ólafía að ástæða sé til að halda að Sæmundur fróði hafi talið Harald
hárfagra ríkja fyrst í Sogni en Ari fróði telji hins vegar að hann hafi verið
austurnorskur í föðurætt. Ólafía telur að Sæmundur og Ari muni báðir hafa
haft rétt fyrir sér; móðir Haralds hafi verið úr Sogni, og þar hafi hann erft
ríki, en faðir hans hafi verið frá Austur-Noregi. Hún telur að tenging föður-
ættar Haralds við konungaættina ynglinga sé komin frá Ara. Þessar athug-
anir höfðu áhrif á Claus krag, sem birti árið 1991 þekkta bók um ynglingatal
og ynglingasögu og taldi fræðin um ynglinga heldur ótraust.61
enn eru ynglingar á dagskrá í grein Ólafíu frá 1990, „Sigurd hjort og
hans to børn i islandske kilder“.62 Með samanburði leitast Ólafía við að
greiða úr flækjum sem hafa orðið til þegar persónum var blandað saman í
sögnum; tveir Haraldar urðu til úr einum og einn Guttormur úr tveimur, að
mati hennar. Ólafía kemst að þessum niðurstöðum í krafti mikillar þekk-
ingar á fornum textum og þess sem stundum er nefnt „nákvæmur lestur“.
Í umræddri grein sinni frá 1971, „Harald Dovrefostre af Sogn“, beinir
Ólafía annars athyglinni einkum að konungasagnaritinu Fagurskinnu.
Höfundur þess stóð frammi fyrir því að móðir Haralds væri annaðhvort úr
Sogni eða af ætt Skjöldunga. Hann valdi hina dönsku Skjöldunga og sleppti
alveg hinum skýringarkostinum. Ólafía telur að þetta hafi hann gert til að
styrkja pólitískar kröfur Hákonar gamla. Hún bendir á að Fagurskinna muni
samin í Þrándheimi í tíð Hákonar gamla, að ósk hans og í hans þágu.
Tengingin við ríki Ragnars loðbrókar og hinna dönsku Skjöldunga hafi verið
freistandi af því að Hákon hugði á útþenslu og landvinningastefnu í ríki
Danakonungs eða á áhrifasvæði hans.
heiðursdoktor190
61 Claus krag, Ynglingatal og Ynglingasaga. En studie i historiske kilder. Studia hum-
aniora 2 (oslo: Universitetsforlaget 1991), bls. 155–57.
62 Ólafía einarsdóttir, „Sigurd hjort og hans to børn i islandske kilder. en sagn -
historisk undersøgelse“, Gripla VII (1990), bls. 267–301.
Saga vor 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 11.5.2010 12:53 Page 190